11-7chi-20-guruh tаlаbаsi Nurulloyeva Zarinaning “Tinglab tushunish ko’nikmasini rivojlanishida autentik materiallarni roli va ahamiyati.”

3)Tinglab tushunish ko’nikmasini rivojlantirishda autentik materiallarning afzalliklari.
Haqiqiy tinglash materiallaridan foydalanadigan o'quvchilarning haqiqiy tinglash qobiliyati skriptli materiallardan foydalanadiganlarga qaraganda to'liq rivojlangan. Bu shuni ko'rsatadiki, ikkinchisi sinfda o'rganganlari va u erda haqiqiy dunyoda duch keladigan narsalar o'rtasida tuzatishlar kiritishi kerak. Rost (2002a)²⁸ va Rost (2002b)²⁹ ta'kidlashicha, haqiqiy tinglash materiallari kitoblar kabi tinglashni o'rgatish uchun ishlatiladigan tahrirlangan va skriptlangan materiallarga qaraganda keng ma'lumotga ega. Undagi ma'lumotlar real dunyo va inson hayotining ko'plab sohalarini qamrab oladi. Bu mavzular musiqa va filmlar kabi ommabop madaniyatdan tortib, geografiya va siyosat kabi oddiy mavzulargacha. Shunday qilib, o'qituvchi o'z talabalariga o'rganish ko'nikmalarini o'rgatishda ushbu materiallardan foydalanganda, ular o'z zaryadlarini nafaqat tinglash qobiliyati bilan jihozlashadi. Bu o'quvchilar uchun o'zlari yashayotgan dunyo, o'z sinfining to'rtta devori tashqarisidagi dunyo haqidagi bilimlarini to'plash imkoniyatidir (Lingzhu and Yuanyuan 2010). Ushbu materiallar talabalarning eshitish ehtiyojlari bilan cheklangan ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Ushbu maqolada avval aytib o'tilganidek, haqiqiy tinglash materiallari muntazam ravishda yangilanib turadigan tarkibga ega va shuning uchun ijtimoiy dunyo haqiqatini aks ettiradi. Kengaytmaning ushbu mazmuni ijtimoiy dunyoda, o'quvchilar yashaydigan dunyoda sodir bo'layotgan o'zgarishlarni aks ettiradi (Yingmai 2005).
Biz yashayotgan dunyoni statik hodisa deb o'ylash noto'g'ri. Aksincha, ijtimoiy dunyo tabiatan suyuqlikka ega, vaqt va makonda o'zgarishlar sodir bo'ladi. Masalan, keksa avlod vakillarining o‘smirlik davrida ishlatgan tili keskin o‘zgardi va zamonaviy o‘smir kattalar ishlatadigan tildan unchalik farqli bo‘lgan jaranglar va idiomalarga to‘la tilda gapiradi.
Haqiqiy tinglash materiallari tildagi va ijtimoiy dunyoning boshqa atributidagi bu o'zgarishlarni aks ettiradi. Shunday qilib, ushbu materiallardan foydalanish talabalarni haqiqiy dunyoda sodir bo'layotgan voqealardan xabardor qilishning afzalliklariga ega (Martinez 2002)³⁰. Tinglab tinglashni o'rgatishda haqiqiy materiallardan foydalanishning afzalliklari haydashda cheklovlar va kamchiliklardan xoli emas, bu ba'zan ularni sinfda ishlatishni noo'rin qiladi. Ushbu kamchiliklardan ba'zilari quyida batafsil tavsiflangan: Materiallar o'quvchilar mavjud bo'lgan dunyoning ijtimoiy voqeligini qanchalik aks ettirsalar ham, o'quvchilar uchun hech qanday ma'noga ega bo'lmasligi uchun juda madaniy tarafkash bo'lishi mumkin (Martinez 2002). Bu, ayniqsa, agar materiallar o'zlarining xomashyo shaklida ishlatilsa, ularni sinf muhitiga moslashtirish uchun hech qanday tahrir yoki qo'llab-quvvatlanmaydi. Shunday qilib, materiallarning mazmuni ushbu tilda so'zlashuvchilar mavjud bo'lgan madaniyatdan tashqarida ma'noga ega bo'lmasligi mumkin.
Materiallarning bu xususiyati tilni o'rganuvchilarga, ayniqsa chet tilini o'rganayotganlarga asl materiallar mazmunidan foydalanishni qiyinlashtiradi. Misol uchun, Amerika Qo'shma Shtatlaridagi pop-idol bilan suhbat ingliz tilini o'rganayotgan rus uchun mantiqiy bo'lmasligi mumkin. Bu intervyuning mazmuni Amerika madaniyatiga qarama-qarshi bo'lishi mumkinligi, ruslar u bilan bog'lana olmagani bilan bog'liq. Xuddi shunday, ingliz tilini rivojlantirish ustida ishlayotgan Amerika Qo'shma Shtatlaridagi oktageniyalik uchun o'smir buti bilan o'sha suhbat mantiqiy bo'lmasligi mumkin. Ta'kidlanganidek, haqiqiy materiallar kamdan-kam hollarda turli o'quvchilarning turli ehtiyojlari va malakalarini qondirish uchun tahrirlanadi. Buning sababi shundaki, bunday tahrirlash materialning haqiqiyligiga xalaqit berishi mumkin (Tamo 2009)³¹. Shunday qilib, ba'zida materiallarda ishlatiladigan tilni o'quvchilar, ayniqsa boshlang'ich darajadagi o'quvchilar tushunishlari juda qiyin bo'lishi mumkin.
Materiallar tili bu o'quvchilar uchun juda murakkab bo'lishi mumkin. Misol uchun, o'z sohasidagi amaliyotlarga murojaat qilish uchun jargondan foydalanadigan bozor tahlilchisi bilan suhbatni olaylik. Ushbu intervyu o'quvchilarni marketing sohasi haqiqatiga ochib berishi bilan birga, murakkab til ularning tinglash qobiliyatlarini rivojlantirishga to'sqinlik qilishi mumkin (Beare 2011)³². Ta'kidlanishicha, haqiqiy tinglash materiallarining ba'zi mazmuni o'quvchilar uchun ahamiyatsiz bo'lishi mumkin (Berardo 2006)³³. Bu o'quvchilarning o'rganish yukini keraksiz ravishda oshiradi. Ushbu materiallarda mavjud bo'lgan ba'zi so'zlar va iboralar kamdan-kam hollarda materiallar kontekstidan tashqarida qo'llaniladi. Masalan, ikkita musiqa ishlab chiqaruvchisi o'rtasidagi suhbatda ishlatiladigan iboralar va so'zlarni ko'ngilochar industriya kontekstidan tashqarida ishlatish mumkin emas. Bu, ayniqsa, agar suhbat faqat sohaga tegishli bo'lgan jargon va texnik atamalarga to'la bo'lsa.
Lingzhu va Yuanyuan (2010) ta'kidlashicha, lug'at va iboralar kabi haqiqiy materiallardagi ba'zi narsalar haqiqiy dunyoda past chastotada uchraydi. Ular haqiqiy dunyoda ham periferik ravishda qo'llanilishi mumkin va talaba kelajakda ular bilan qayta aloqa qilmasligi mumkin (Ur 2005). Shunday qilib, bunday narsalarni o'rganishning ahamiyati talaba va o'qituvchi uchun yo'qoladi. Bu, ayniqsa, agar ishlatiladigan materiallar sezilarli darajada ko'p miqdordagi bunday narsalarni o'z ichiga olgan bo'lsa.
O'qituvchilar va o'quvchilar uchun sinfda foydalanish uchun haqiqiy materiallarga kirish qiyin bo'lgan holatlar mavjud. Bu, masalan, o'quvchilar chet tilini o'rganish bilan mashg'ul bo'lganda.
Til mamlakatga va o'quv muhitiga begona ekanligini hisobga olsak, bunday materiallar bilan aloqa qilish qiyin bo'lishi mumkin (Martinez 2002). Masalan, o'qituvchi o'zi shug'ullanayotgan tilda yozilgan gazeta maqolalariga kirishda qiynalishi mumkin. Bunday vaziyatlarda haqiqiy tinglash materiallarini olish jarayoni o'quvchilar va o'qituvchilar uchun qimmat va vaqt talab qilishi mumkin (Ur 2005). Bu o'qitishda haqiqiy tinglash materiallaridan foydalanishni o'quvchilar va o'qituvchilar uchun yoqimsiz muqobil qiladi, chunki bu kitoblar kabi skript materiallaridan foydalanishga qaraganda qimmatroqdir.
EFL ( ingliz tili xorijiy til sifatida) kursidagi tinglash materiallarida ishlatiladigan tezlik, ravshanlik, urg'u va til shuni anglatadiki, ko'pincha talabalar turli mamlakatlardan kelgan ingliz tilida so'zlashuvchilar bilan "haqiqiy" suhbatlarga kirishishga tayyor emaslar.
O'quvchilarga turli xil aksanlar va dialektlardagi asl tilni tushunishga yordam berish orqali siz ularga real dunyoda ham, PTE General imtihonining tinglash bo'limiga tayyorgarlik ko'rayotganlarida ham katta ustunlik berasiz. Biroq, bu oson ish emas! E'tiborga olish kerak bo'lgan bir qator omillar mavjud va ulardan birinchisi o'quvchilaringiz uchun mos keladigan haqiqiy tinglash materialini qaerdan topishdir.
Hozirgi vaqtda haqiqiy tinglash materialini Internetda osongina topish mumkin. BBC, CNN va ABC (Avstraliya radioeshittirish korporatsiyasi) kabi yangiliklar veb-saytlarida ingliz tilidagi subtitrli videokliplar mavjud bo'lib, ular talabalaringiz bilan o'qish va tinglash mashg'ulotlari uchun juda mos keladi. YouTube ham chinakam tinglash xazinasi, jumladan Ted Talks va Vox Pops kabi materiallar, jamoatchilik vakillari bilan asl intervyu.
Ovoz haqida gap ketganda, talabalaringiz bilan tinglab tushunish uchun foydalanish uchun turli mavzulardagi bir qator podkastlar, shuningdek, BBC va NPR radio dasturlari mavjud bo'lib, ularni Internetda osongina topish mumkin.
Biroq, xalqaro auditoriya uchun ko'proq mos bo'lgan haqiqiy tinglash materialini topish uchun BBC Jahon Xizmati va Amerika Ovozi (Amerika Ovozi) ikkalasi ham o'quvchilaringiz bilan foydalanish mumkin bo'lgan katta hajmdagi audio va vizual materiallarni taqdim etadi. "Amerika Ovozi" ingliz tilida so'zlashuvchi bo'lmaganlar uchun ataylab tushunish oson bo'lgan materiallarni taklif qiladi.
Tinglashni o'rgatishda haqiqiy tinglash materiallaridan foydalanish zamonaviy jamiyatdagi ko'plab o'qituvchilar va o'quvchilar tomonidan qabul qilingan.
Bu o'rganishning ushbu shaklining skriptli materiallardan foydalanishga nisbatan ko'p afzalliklari bor. Masalan, materiallar o‘quvchini real dunyo bilan tanishtiradi, ular dunyodagi o‘zgarishlarni aks ettiradi va ular o‘quvchilarga ko‘proq mos keladi. Biroq, ushbu texnikadan foydalanishni yoqimsiz qiladigan bir qator kamchiliklar mavjud. Bunga materiallardagi ba'zi elementlarning ahamiyatsizligi va ba'zi hollarda o'quvchilar va o'qituvchilar tomonidan ushbu materiallarga kirish uchun sarflanadigan o'ta katta xarajatlar kiradi. Biroq, barcha omillarni hisobga olgan holda, tinglashni o'rgatishda haqiqiy materiallardan foydalanish qimmatga tushishdan ko'ra foydaliroq ko'rinadi.
Haqiqiy materiallar bir nechta xususiyatlarga ega bo'lganligi sababli, ular o'qituvchilar uchun bir xil imtiyozlarni o'rgatishlari uchun foydalidir va ular o'qituvchilar va o'quvchilarning o'qitish va o'rganish ko'nikmalarini oshirishda juda foydalidir, shuning uchun ingliz tili o'qituvchilari va o'quvchilari asl materiallardan har doim to'g'ri foydalanishlari kerak. yaxshi natijalarga erishish uchun o'quvchilarni o'qishga undash. Oxir-oqibat, haqiqiy materialdan foydalanishning muvaffaqiyati til o'qituvchilarining tegishli asl materiallarni qanday tanlashiga bog'liq. Demak, ELT sinflarida o'qituvchilar tomonidan haqiqiy materiallardan foydalanishni muhokama qilish vaqti keldi.