11 III, П111п I к, VII '111и vшбу м и 1чшшшг гашкил этилишига I. Пп


Download 71.52 Kb.
bet3/5
Sana11.05.2023
Hajmi71.52 Kb.
#1450621
1   2   3   4   5
Ташкилий давр. 1934 йил 1 январдан бошлаб Сурхондарё ту- манлараро кўргазма расмий равишда Сурхондарё туманлараро дав- лат музейи деб атала бошланди.
Термиз шаҳар кенгашининг 1934 йил 2 январдаги буйруғига асо- сан Г.В.Парфёнов музей директори этиб тайинланди.
Республика Халқ таълими комиссарлиги томонидан музей- нинг йиллик сметаси 15000 сўм микдорида белгиланган бўлса-да, маҳаллий молия идоралари уни 14000 сўмга туширди.
Музейнинг штати 6 кишидан иборат бўлган, яъни:

  1. Гаврил Васильевич Парфёнов - музей директори

  2. Ҳайдар Шихалиев - музей қоровули

  3. Георгий Николаевич Максимов - илмий техник ходим

  4. Евдокия Падчаленова - қоровул

Музей учун ажратилган бино хоналарининг барчаси таъмирта- лаб ва ночор аҳволда эди. Таъмирлаш учун фақат 1000 сўм ажрати- лиши талабга жавоб бермасди. Бундан ташқари, ажратилган бино ичидаги хоналар ҳали тўлиқ бўшатилмаган эди.
Ана шундай қийинчиликларга қарамай бор-йўғи 4 кишидан ибо- рат музей ходимлари 1934 йил 1 майдан музей эшикларини томоша- бинларга очиб берди.


1 Ушбу экспонат 90x94 см ҳажмда бўлиб, ҳозирги кунда Термиз Археология музейи- нинг устун асослари галереясида сақланмокда.


9




Музсй ходимлари па м.ии.ш ум мгш 1.11Ш1111111 ф.юи иштирокида 1934 йил май ойининг охирилл му и и мтшп н лп но<-(> х.айвон турла- ридан иборат тирик бурчак 0111110111 11111111 I '> ( I 1111111111111 7 июнига келиб музейнинг тирик бурчагида 4 I >а ■.аин<ш 1 уриири , лкданар эди.
Музейнинг экспонатлар билан тобора гупио (юриши. янги бино қуришмуаммосиникелтирибчиқарди. Шусабабли V п» ч и< кш Халқ комиссарлигининг 1934 йил 8 майдаги 376-сонли қарорида Гсрмиз- да музей биносини қуриб бериш кўзда тутилмаганлш ини и.тибор- га олиб, Термиз шаҳар ижроқўми музейга янги бино қуришни 1935 йил режасига киритиш масаласини қўяди. Шаҳар ижроқўмининг қарорига кўра шаҳардаги мавжуд барча ишлаб чиқарувчи корхона- лар ўз маҳсулотларидан намуналарни музейга топширишлари шарт эди. Шунингдек, музей ходимларининг иш ҳақлари Халқ таълими ходимларининг иш ҳақлари билан тенглаштирилади.

  1. йилнинг 2 июлига қадар музейга кириш томошабинлар учун бепул эди. Аммо музейнинг тирик бурчагидаги ҳайвонларнинг кунлик емиши учун харажат талаб этилиши туфайли томошабин- ларни музейга киритишни пуллик қилиш масаласини қўйди. Термиз шаҳар ижроқўмининг 1934 йил 2 июлдаги қарорига асосан музейга томошабинлар учун пуллик хизмат йўлга қўйилди.

Музейда вилоят ижроия қўмитасининг 20 мингга яқин расмий ҳужжатларини ўзида сақловчи илмий архив ташкил этилди. Музей- да архив ҳужжатлари сақланадиган махсус 2 та хона жиҳозланган эди. Кейинчалик ушбу архивга вилоят фирқа қўмитаси, округ қўмитаси, туман фирқа ва ижроия қўмиталари ҳужжатлари ҳам топ- ширила бошланди.
Музейнинг илмий тадқиқот ишлари соҳасида ҳам бирмун- ча ишлар амалга оширилади. Энг аввало, ҳудудда жойлашган тарихий обидаларни таъмирлаш ва атрофини тозалаш ишлари ўтказилиб, унда музей ходимларидан Г.В.Парфёнов, Г.Н.Максимов ва С.Ю.Ҳасановлар фаол қатнашадилар.
1934 йил 18 мартда музей ходимлари кўмилиб қолган Қоратепа будцавийлик ибодатхонасининг ер ости ғорларини очадилар ва у ердан кўплаб мергелей оҳакдан тайёрланган ҳайкалтарошлик ва ар- хитектура бўлаклари, терракота ҳайкалчалар ва нумизматика буюм- ларини топишга муваффақ бўлишади.


10




  1. йилнинг охирига келиб музейнинг табиат бўлимида 239 та, тарих бўлимида 701 та ва социалистик қурилиш бўлимида 56 та экспонат мавжуд эди. Шунингдек, музейнинг илмий архивида 45 та ҳужжат сақланарди. Музей кутубхонасида эса 1933 йилда 2500 та китоб фонди мавжуд эди.

Термиз шаҳар кенгаши ва туман ижроия қўмитасининг қарорига асосан 1934 йил 14-15 декабрь ва 23-28 декабрь кунлари шаҳар те- атри биносида шаҳар ва туманнинг халқ хўжалиги ютуқларига бағишланган музейнинг 2 та кўчма кўргазмаси ташкил этилиб, унга 3000 нафар томошабин ташриф буюради1. Умуман, 1934 йил мобай- нида музей залларига 33692 нафар томошабин ташриф буюради. 1196 нафар томошабинга 52 та мавзули экскурсиялар ташкил этилади.

  1. йилда музей бюджетининг умумий суммаси 22316 сўмдан иборат бўлиб, шундан 14000 сўм шаҳар бюджетидан, 7352 сўм ту- ман бюджетидан ажратилган бўлиб, қолган 1654 сўми музейнинг махсус ҳисоб рақамига тўғри келар эди* 2.

1934 йилда амалга оширилган энг муҳим ишлардан бири Узбекистон Халқ таълими комиссариатининг 1934 йил 19 ноябр- даги 4.157-сонли фармойишига кўра Сурхондарё туманлараро му- зейининг Шеробод туманидаги ўлкашунослик музейи филиалини очиш тўғрисидаги фармойиши эди.
Ушбу фармойишга кўра 1934йилнинг 1 ноябрига қадар Сурхон- дарё туманлараро музейининг бевосита иштирокида ва кўмагида Шерободда ўлкашунослик музейининг биринчи директори этиб Р.Аминова тайинланган. Музейга тумандаги маданий-оқартув уйи биноси берилади. Шеробод музейини ташкил этишда маҳаллий фаоллардан С.А.Ястребова, Я.Хаирова, А.А.Андреева ва бошқалар жонбозлик кўрсатганлар. Амалга оширилган катта ташкилотчилик ишлари туфайли Шерободда 7 та бўлимдан иборат (табиат, тарих ва маданий бўлимлари каби) экспозиция очилиб, жами 327 та экс- понат тўпланган.
1934 йилнинг ноябрь ойининг ўзида музейга 3380 киши ташриф буюрган. 1934 йилнинг охирига келиб томошабинларнинг умумий


' Қаранг: Парфёнов Г.В. Краткая история Сурхандарьинского областного краевед- ческого музея (1933-1943 гг.). Термез, 1943. Архивное дело № 520. 134 л. С. 18.


2 Уша манба. 19-бет,


11




сони 5665 кишини ташкил этган. Шеробод тумани ўлкашунослик музейининг иш кунлари маҳаллий шароитдан келиб чиққан ҳолда ташкил этилган. Масалан, ҳафтанинг иш кунлари эргалаб соат 8.00 дан соат 11.00 гача, тушдан кейин соат 16.00 дан 20.00 гача фаолият кўрсатар эди. Жонкуяр ташкилотчи музей директори Р. Аминованинг қобилияти ва истеъдоди ҳисобга олиниб, 1935 йилда Москвадаги Ьу гуни ггифоқ музейлар курсига малака ошириш учун юборилади.


12





Download 71.52 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling