11-ma’ruza. Ommaviy xizmat ko’rsatish tizimlari. Zaxiralarni boshqarish modellari Reja

Belgi
Model tipi
1	Sistema tipi bo’yicha	- ko’p bosqichli, - markazlashmagan
2	Saqlanayotgan zaxiralar soni bo’yicha	- ko’p komponentli; -bir komponentli;
3	So’rovlar bo’yicha	1.Determinallashgan: -statik (diskret); - (uzluksiz); 2.Ehtimolli: -statsionar; -statsionar bo’lmagan;
4	Zaxirani jo’natish usuli bo’yicha	-darhol; - fiksirlangan vaqtning to’xtab qolishda -tasodifiy vaqtning to’xtab qolishi - bir tekis;
5	Xarajatlar ko’ri-nishi va ularni modelda ifoda-lash usuli bo’yi-cha	- defisitni hisobga olgan holda -defisitni hisobga olma-gan holda; - chegirmalarni hisobga olgan holda (narxlarning o’zgarishi) - chiziqli - chiziqsiz

Zaxirani darhol to’ldirishning deterministik modeli

Zaxiralarni boshqarishning quyidagilar bilan xarakterlanadigan bir komponentli oddiy modeli – Uilson modelini qaraymiz:
Zaxiraning intinsiv iste’moli ma’lum va doimiy aprior hisoblanadi;
Har bir buyurtma zaxiraning bir partiyasi ko’rinishida jo’natiladi;
Buyurtmani jo’natish vaqti (Bajarilish muddati) ma’lum va doimimy kattalik hisoblanadi;
Buyurtmani amalga oshirishdagi xarajatlar buyurtma o’lchamiga bog’liq emas;
Buyurtmani saqlash xarajatlari uning o’lchamiga proporsional;
Zaxirani hosil qilishda xarajatlar hisobga olinmaydi (narxlarning chegirmalari mavjud emas).
Zaxiraning bo’lmasligi (defisit)ga yo’l qo’ymaslik.
Uilson modelining kirish parametrlari quyidagilar hisoblanadi:
1) – zaxira iste’molining intensivligi (tezligi) (vaqt birliklarida ishlatilgan tovar yoki zaxira birliklarining soni bilan ifodalanadi).
2) – zaxirani saqlashdagi xarajatlar (vaqt birliklarida tovar yoki zaxira birligi uchun sarflanadigan pul birliklari soni).
3) –o’tkazish va jo’natishni o’z ichiga oladigan buyurtmani amalga oshirish xarajatlari;
4) t_D – buyurtmani jo’natish vaqti (vaqt birligida ifodalanadi).
Uilson modelining chiqish parametrlari quyidagilar:
1) q – buyurtma hajmi (tovar yoki zaxira birligida);
2) H – vaqt birligida zaxiralarni boshqarishdagi umumiy xarajatlar.
3) - jo’natma davri, ya’ni buyurtmani uzatish orasidagi yoki jo’natma orasidagi vaqt;
4) h₀ – buyurtma nuqtasi, ya’ni keyingi partiyani jo’natish uchun buyurtma uzatilishi kerak bo’lgan ombordagi zaxira o’lchami (tovar yoki zaxira birligida).
Uilson modeliga asosan vaqt davomida kattalikda qo’yilgan buyurtma (partiya) intensivlik bilan ishlatiladi. Zaxiradagi hamma zaxira ishlatilgan vaqtda darhol kattalikdagi partiya hosil qilinadi. Bunda t_D buyurtmaning bajarilish vaqtini hisobga olgan holda, zaxira darajasi buyurtma nuqtasiga yetganida keyingi buyurtmani amalga oshirish kerak.
Keltirilgan belgilashlarni e’tiborga olib, vaqt birligidagi umumiy xarajatni quyidagi kattalik bilan aniqlash mumkin
(4.1)
Bu yerda - davrdagi zaxirani11g o’rta darajasi.
Uilson modelidagi zaxira darajasining o’zgarish sikli grafik ko’rinishda 11.17-rasmda keltirilgan.
Buyurtmaning optimal o’lchami (1) tenglik bilan aniqlanadigan kattalikni minimallashtirish shartidan aniqlanadi.
funktsiyaning nuqtalarining minimumi bo’lganda quyidagi tenglikdan aniqlanadi
,

Zaxira
darajasi

q
Buyurtma partiyasi o’lchami

Buyurtma nuqtasi

БуюртманиОхирги
жўнатишбуюртма
моментимоменти1.Расм






11.17-rasm.
ya’ni
(11.2)
Shunday qilib, buyurtmaning optimal o’lchami (2) formula bilan hisoblanadi.
tenglik o’rinli bo’lganda, jo’natmaning optimal davri quyidagi tenglik bilan aniqlanadi
(11.3)
Buyurtma nuqtasi
tDv. (11.4)
tenglik bilan aniqlanadi.
Optimal xarajatlar
(11.5)
tenglik bilan aniqlanadi.