11-мавзу. Геоэкологик баҳолаш. Геоэкологик мониторинг

1.Аҳоли зичлиги ва “Ер сиғими”,

2.Геотизимларнинг антропоген элементлар билан бандлиги,

3.Ерлардан фойдаланиш тури каби кўрсаткичлардан фойдаланилиб, индикаторлар сони 20 тага этказилди

Юқорида келтирилган тадқиқотлар ва бошқа адабиётларда геоэкологик вазият даражаларини номлаш ва поғоналарга ажратилишининг турличалигини кўрамиз.Бунинг объектив ва субъэктив сабаблари бўлиб, авваламбор таҳлил қилиш, қиёсий баҳолаш, ландшафтларни геоэкологик нуқтаи назардан тоифаларга ажратиш учун аниқ мезонларни ишлаб чиқишни талаб этади. Объектив сабаби – геоэкологик вазият даражаларининг поғоналари ва уларни белгиловчи индикаторларнинг сони геотизимларнинг таксономик даражасига боғлиқ. Геотизимларнинг қуйи таксономик даражасига тушган сари, индикаторлар сони ва аниқлиги ортиб боради. Субъэктив сабаби эса, тадқиқотчиларнинг таянч маълумоти, мақсади ва ёндашувининг ҳар хиллигидир.

Юқорида келтирилган тадқиқотлар ва бошқа адабиётларда геоэкологик вазият даражаларини номлаш ва поғоналарга ажратилишининг турличалигини кўрамиз.Бунинг объектив ва субъэктив сабаблари бўлиб, авваламбор таҳлил қилиш, қиёсий баҳолаш, ландшафтларни геоэкологик нуқтаи назардан тоифаларга ажратиш учун аниқ мезонларни ишлаб чиқишни талаб этади. Объектив сабаби – геоэкологик вазият даражаларининг поғоналари ва уларни белгиловчи индикаторларнинг сони геотизимларнинг таксономик даражасига боғлиқ. Геотизимларнинг қуйи таксономик даражасига тушган сари, индикаторлар сони ва аниқлиги ортиб боради. Субъэктив сабаби эса, тадқиқотчиларнинг таянч маълумоти, мақсади ва ёндашувининг ҳар хиллигидир.

Геоэкологик вазиятни ифодаловчи кўрсаткичлар.

Геоэкологик вазиятни ифодаловчи кўрсаткичларнинг кўп ва турли хиллиги геотизимларни мажмуали геоекологик баҳолаш учун бирон-бир интеграл кўрсаткични топиш имкониятини амалда қийинлаштиради. Бизнинг назаримизда, мақсаддан келиб чиқиб, табиий муҳитнинг кўп сонли хусусиятлари орасидан геоэкологик нуқтаи назардан аҳами ятлиларини ресурс сифатида аҳамиятлиларидан ажратиб олиш лозим. Масалан, тупроқни баҳолашда аҳоли саломатлиги нуқтаи назаридан пестицидлар билан ифлосланишини биринчи даражали, эрозия ва шўрланишга берилганлиги эса ишлаб чиқариш ресурси сифатида аҳамиятли бўлиб иккинчи даражали ҳисобланади.