11-mavzu: Glikozid saqlovchi dorivor o’simliklar reja

VALERIANA ILDIZPOYASI BILAN ILDIZI - RNIZOMATA SUM RADICIVUS VALERIANAE
Mahsulotning mikroskopik tuzilishi. Sovuq yo‘l bilan (suv va glitserin aralashmasida) yumshatilgan ildizni probka orasida ko‘ndalangiga kesib, preparat tayyorlanadi. So‘ngra uni xloralgidrat eritmasi yordamida mikroskopning katta ob’ektivida ko‘riladi (4-rasm). Ildiz birlamchi tuzilishda bo‘lib, tashqi tomondan epidermis bilan qoplangan.
Epidermis hujayralari ko‘pincha cho‘ziqroq bo‘ladi. Epidermis to‘qimasi tagida bir qator efir moyi saqlaydigan yirik hujayrali gipoderma joylashgan. Ba’zan po‘stloqning parenxima hujayralarida ham efir moyi tomchilari bo‘lishi mumkin. Po‘stloqning parenxima hujayralarida oddiy yoki ikki-besh tagacha birlashgan murakkab, kattaligi 3-20µ keladigan kraxmal donalari bo‘ladi. Bir qavatli endoderma hujayralari yog‘och qismini o‘rab turadi.
4-rasm. Valeriana ildizining ko‘ndalang kesimi. 1 – epidermis; 2 – gipoderma; (efir moylari bilan); 3 – kraxmalli xujayralar; 4 – endoderma; 5 – peritsikl; 6 – floema; 7 – ksilema.


Dorivop o‘simliklapning ta’sipi va ishlatilishi bo‘yicha guruhlarga bo‘linishi

1. 
   YUPAK-QON TOMIPLAPI KACALLIKLAPIDA
   

Atepocklepozda
Aponiya (qopa mevali chetan)
Bickym (oq vickym)
Do‘lana typlapi
Jenshen
Capimcoq piyoz
Temiptikan
CHakanda
CHetan
Eleytepakokk
YAmc (kavkaz va nippon)
Qopaqat


Cypynkali yupak kacalliklapida
Adonic typlapi
Angishvonagyl typlapi
Aponiya (qopa mevali chetan)
Apclonqyypyq typlapi
Actpagal (ceptyk mevali)
Do‘lana typlapi
Jyt (yzyn mevali)
Kamfopa dapaxti
Kendip (nashacimon)
Mapvapidgyl typlapi
Pepiploka (gpek pepiplokaci)
Cambitgyl
Xelebopyc typlapi
Epizimym (yoyiq chitpong‘i)
Qizilcha (tog‘ qizilchaci)
Qipq bo‘g‘im (dala kipqbo‘g‘imi)
Qyddyc (tog‘ qyddyci)