11-мавзу. Макроиқтисодий фаолликни ўлчаш режа

Пировард фойдаланиш усули

Номинал ЯИМ – жорий нархларда ҳисобланган ЯИМ. Номинал ЯИМ ҳажмига қуйидаги омиллар таъсир қилади:

Номинал ЯИМ – жорий нархларда ҳисобланган ЯИМ. Номинал ЯИМ ҳажмига қуйидаги омиллар таъсир қилади:

• Ишлаб чиқариш физик ҳажмининг ўзгариши;
• Нархлар ўзгариши (инфляция).

Реал ЯИМ – ўзгармас нархларда ҳисобланган ЯИМ.

Номинал ва реал ЯИМ

Мисол. Фараз қиламиз, мамлакатда фақат банан етиштирилади.

Йил	Миқдори, кг (q)	Нархи, долл. (p)	Номинал ЯИМ (жорий нархларда)	Реал ЯИМ (2019 йил нархларида)
2019	100	60	60 × 100=6000	60 × 100= 6000
2020	80	80	80 × 80 = 6400	80 × 60 = 4800

2020 йилда реал ЯИМ ҳажми қисқарган, номинал ЯИМ ҳажми эса нархлар таъсирида ўсган.
Номинал ва реал ЯИМ

Реал ЯИМни ҳисоблаш

Йил	Компьютерлар ишлаб чиқариш, дона (1)	Компьютер нархи, долл. (2)	Нарх индекси, 1 йил = 100 (3)	Номинал ЯИМ, долл. ((1)х(2))	Реал ЯИМ, долл.
1	5	10	100	50	50
2	7	20	200	140	70
3	8	25	250	200	80
4	10	30	-	-	-
5	11	28	-	-	-

Хорижий корхоналар
маҳсулоти
Чет эллардаги миллий
корхоналар маҳсулоти
Миллий корхоналар
маҳсулоти
10 трлн. сўм
6 трлн. сўм
50 трлн. сўм
Мамлакат ичидаги ишлаб чиқариш
М1
М3
М2
ЯИМ
ЯМД
ЯИМ=10+50=60
ЯМД=50+6=56
ЯИМ ва ЯМД ўртасидаги таркибий нисбатлар

ЯИМ миқдорини ҳисоблашдаги муаммолар

Нобозор фаолияти турлари
уй бекаларининг хизматлари ёки ўз уйини таъмирлаш ишлари, хобби
Бўш вақт
жаҳонда иш вақти қисқариб, фаровонлик ортиб бормоқда. Бўш вақтда амалга оширилган ишлар ҳажми ЯИМни ҳисоблашда эътиборга олинмайди
Маҳсулотлар сифатининг ошиши
ЯИМ миқдор кўрсаткичи ҳисоблангани боис у маҳсулотлар сифатининг яхшиланганлигини акс эттирмайди
Яширин иқтисодиёт
азартли ўйинлар, наркотиклар савдоси, ўғирланган товарларни сотиш ва ҳ.к. Қонуний иқтисодий фаолият билан шуғулланиб солиқлар тўламаслик
ЯИМ ва атроф-муҳит
атроф-муҳитнинг ифлосланиши натижасида келтирилаёт-ган зарарлар миқдори ЯИМ таркибидан чиқариб ташланмайди. Натижада ЯИМ фаровонликни ошириб кўрсатади
Ишлаб чиқарилган маҳсулот таркиби ва тақсимла-ниши
ЯИМ жамият учун зарур товарлар таркиби қандай бўлиши зарурлигини ифода этмайди. ЯИМни тақсимлашда табақалашув мавжуд