11-мавзу. Макроиқтисодий фаолликни ўлчаш режа

Оддий такрор ишлаб чиқариш

• ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш миқёсларининг мунтазам равишда ошиб борган ҳолдаги такрорланишига айтилади.

Кенгайтирилган такрор ишлаб чиқариш
Миллий маҳсулотнинг мазмуни ва таркиби

Ялпи ички маҳсулот (ЯИМ)

ЯИМ – маълум вақт ичида мамлакат ҳудудида бир йилда пировард истеъмол ва экспорт учун ишлаб чиқарилган ялпи товарлар ва хизматларнинг бозор баҳосидаги қийматлари йиғиндиси
Жиззахда ишлаб чиқарилган Volksvagen автомобиллари қиймати мамлакат ЯИМ таркибига кирадими (чунки улар Ўзбекистон ҳудудида ишлаб чиқарилган) ёки Германия ЯИМи таркибига кирадими (чунки Volksvagen Германияга тегишли компания)?

Йил	Ялпи ишлаб чиқариш	Бозор нархи, долл.
1	3 парта ва 2 та компьютер	3 х 50 долл. + 2 х 200 долл. = 550 долл.
2	2 парта ва 3 та компьютер	2 х 50 долл. + 3 х 200 долл. = 700 долл.

Турли хил маҳсулотларни пулда ифодалаш орқали таққослаш

Қўшилган қиймат

ЯИМ таърифига кўра қўшилган қиймат барча пировард истеъмол учун ишлаб чиқарилган товар ва хизматларнинг ялпи қийматидан иборат. Аммо амалиётда баъзан товарлар пировард ёки оралиқ истеъмол (масалан, одамлар томонидан истеъмол учун сотиб олинган ёки сок ишлаб чиқариш учун фирма томонидан харид қилинган олма) эканлигини аниқлаш мушкул. Шунинг учун пировард маҳсулот қийматини ҳисоблаш учун иқтисодчилар қўшилган қиймат тушунчасидан фойдаланишади.

Пировард ёки оралиқ?
Оралиқ истеъмол (ОИ) – товар ва хизматларни ишлаб чиқариш жараёнида истеъмол қилинган товар ва хизматлар қиймати

Қўшилган қийматни яратиш босқичлари