11-sinf ona tili (34 soat, B1+: 34 soat) O‘quvchilarda shakllantiriladigan tayanch kompetensiya elementlari: Axborotlar bilan ishlash kompetensiyasi

1-topshiriq. Berilgan gaplarni o ‘qing, nutqning sofligi sifatiga puturyetkazgan vositalarni aniqlang.
1. Sizlarnikidaqa situatsiyada har qanday bola ham bunday natijalargaerisholmaydi. (Jurnaldan) 2. Viktorinaga qatnashish jarayonida bir g‘oyatag‘ildi. (Gazetadan)


52-mashq. Gaplarda nutqning sofligiga ta’sir qilayotgan birliklarnianiqlang va ularga izoh bering.
1. Hamqishloqlaming bu bolaga ichlari achir, xudo bergan birginao‘g‘ilni shunchalik qiynab qo‘yganlari uchun orqavarotdan uning ota-onasinitanirdilar. (N. Abdiyeva) 2. Qonun loyihasiga ko‘ra, energetik ichimliklarnio ‘n sakkiz yoshga to ‘lmagan shaxslarga realizatsiya qilish fuqarolarga engkam ish haqining besh baravaridan o ‘n baravarigacha miqdorda jarima solishgasabab bo'lishi mumkin. (Gazetadan) 3. Maktabimizda yuqori sifatgaega ≪smart-class≫ tashkil qilindi. (M. Najmiddinova) 4. Shundan buyonmundial saralashidagi omadsizlik termamizni tark etmayapti. (Gazetadan)5. Bu yerda esa overtaymlarsiz ish bitmadi: 2:2 ko‘rinishidagi durangdanso‘ng bolqonliklar hal qiluvchi golni urishdi. (Gazetadan) 6. Bu nutq
matbuotga chiqishiga qadar esa Messi o‘zi uchun odatiy shedevr golurishga ulguradi. (Gazetadan) 7. Tez orada hammaning og‘ziga tushgan15 yoshli vunderkind bilan uchrashdi. (Gazetadan)
Mashq guruhlarda og’zaki bajariladi.

Mustaqil ish: Venn diogrammasi yordamida adabiy til meyori va umumxalq tili o`rtasidagi umumiy va xususiy jihatlarni ko`rsating.

Adabiy til me’ yori Umumxalq tili

53-mashq. Matnni o‘qing. ≪Ishlamaydigan≫ yoki parazit so‘zlarningnutq sofligiga zarari haqida fikrlashing.

IV Mustahkamlash. Mavzu savollar asosida mustahkamlanadi. Mavzu yuzasidan testlar bilan ishlanadi.

Yuqoridagi mashqda nutq sofligini buzuvchi kinoya bilan qo`llangan so`zlarning ishlatilish uslubiga e’tibor beriladi.

54-mashq. Matnni o ‘qing va qahramon nutqidagi shu so‘zining qanday ma’no tashiyotgani yoki tashimayotganini izohlang.

Xo‘jayin, shu, shu, desangiz. Shu... bizdi mashina dovonning naryog‘ida,
shu, radiatori teshilib, shu, qolib ketibdi.
— Qanaqa mashina? - dedi hayron bo‘lib Mirvali.
— Hozir Toshkent tomondan, shu... kelayotgan, shu, bir ≪Jiguli≫ garajgakelib shundoq dedi.
— Qanaqa mashina, deb so‘rayapman.
— Shu... asalchining yukini Toshkentga, shu, olib ketgan mashina,
shu...
—Nega menga aytasan, garaj mudiriga ayt.
— Shu, xotini to ig 'o q tutib, shu, kasalxonaga olib ketgandi.
— Bo‘pti, bosh mexanikka ayt.
Qorovul shu deb yana nimadir demoqchi edi; Mirvali qo‘l siltab,≪ketaver≫ ishorasini qildi. (Said Ahmad)


Mashq mustaqil ish sifatida bajariladi.

Sh. Rahmatullayevning ≪O‘zbek tilining izohli frazeologik lug‘ati≫dan olingan quyidagi iboralarning izohlarini esda tuting. Ularishtirokida gaplar tuzing.