12. 1-мавзу. Модаль ташувлар: унимодаль, мультимодал ва интермодаль технологиялар (амалиёт)

Мультимодал муносабатларнинг афзал бўлган томонлари тўғрисидаги масаллар муҳим аҳамият касб этади. Давлат ва алоҳида компаниялар аҳамиятига эга бўлиши орасидаги қарама-қаршиликларда миллий иқтисодиёт ва хусусий секторлардан олинадиган афзал томонларини ажратиб кўрсатиш мақсадга мувофиқдир.
Биринчи афзал томонига киритиш мумкин бўлган гуруҳлар қаторига киради:
• Ёқилғи-энергетик захираларни тежаш ва унумли фойдаланиш. Гарчи темир йўллар ва ички сув йўлларини кўпчилиги давлат қарамоғида бўлиб, интермодал ташиш ишларини ташкил этишларида уларни қўллаш бўйича ҳукумат ўз таъсирини кўрсатиши мумкин. Темир йўл ва ички сув транспорти бошқа транспортларга қараганда ёқилғини сарф қилишда ўтказиш қобилияти юқори, айниқса автомобиль транспортида.
• Транспорт воситалари ва миллий транспорт инфратузулмасидан фойдаланишдаги энг яхши шароитларни яратиш, транспорт мақсади ортидаги самара берувчи ўта кучли назорат ва транспорт технологияларини қўллаш.
• Миллий захираларда истиқболи юқори даражада бўлган тарзда фойдаланиш кўзда тутилган мультимодал ташиш тизимининг энг кам нисбий баҳоси.
• Экспортнинг рақобатбардошлигини оширишга кўмаклашиш, бу эса ташқи савдони кенгайтириш демакдир.
• Божхона ишларини енгиллаштириш, ҳужжатларни расмийлаштириш вақтининг камайтириш ва бошқа расмийлаштириш ишларини бажариш натижасида қонунчилик талабалари божхона расмиятчилиги ва ҳужжатлар доирасида кўпинча егиллашади.
• Амалдаги тўловларнинг бир қисми мамлакатда оқлиши учун шарт-шароитлар яратиш, бунда маҳаллий суғурта компаниялари бажарадиган ишларда иштирок этиш, суғуртанинг қўшимча ҳақлари ҳажмини камайтириш.
• Маҳаллий ташувчиларга зарар келтирувчи хорижий маблағларнинг қаршиликларсиз кириб келишини олдини олиш.
Иккинчи шартли гуруҳ қуйидаги авзал томонларини қамраб олади:
• Жўнатувчи учун битта ташувчи билан ишлаши учун имкон яратилиши, шу жумладан МТО, шу билан бирга оддий транспортировкада юзага келувчи бажариладиган мураккаб ишларни олдини олиш такомиллашган хизматларни олиш имконини беради. Оддий ташишларда жўнатувчилар ташиш тўғрисида алоҳида шартнома тзишади ва юкларни транспортларга юклашга жўнатиш жойидан чегарани кесиб ўтиш пунктигача, сўнгра белгиланган пунктдан хориж пунктигача ва кейин сўнгги йўналиш манзилигача ҳужжатларни тайёрлашади. Шунингдек улар ўзаро боғлиқ бўлган ҳар бир пунктда юкларни бир транспортдан иккинчисига узатиш муаммоларини ҳал этишлари зарур.