12-mavzu. Kristallokimyoviy tuzilishning sinflanishi Kristall strukturasi va struktura xillari

Ion va atom radiuslarini aniqlash 
Birinchi marta atom radiuslarini (r) aniqlash 1920 yilda toza metallardagi metallararo (Me-
Me) masofaga asosan metallarni atomlarini razmeri aniqlangan. Masalan r
Na
= 1,86 A˚, r
Cu 
= 1,27 
A˚. Bu qiymatlardan foydalanib, NaCl va CuCl
2
larda xlorni radiusi aniqlashga harakat qilingan 
ya’ni 
NaCl da r
Cl
=0,95 A˚ va CuCl
2
da topilgan Cl radiusi r
Clˉ
=1,08 A˚. Xlor ionlarini radiuslari 
qiymati bir-birlaridan keskin farq qilishi – bu usul bilan ionlari radiuslarini (r) aniqlash mumkin 
emas ekanligini ko‘rsatdi.
Hozirgi vaqtda (jahon adabiyotida) moddalarning ion radiuslar qiymatlarikeltirilgan bir 
necha jadvallar mavjud. Shulardan Golshmid jadvalida kislorod va ftor ionlarini (r
O2ˉ
=1,32 A˚ va 
r
Fˉ
=1,33 A˚) radius qiymatlariga nisbattan hisoblangan. Ikkinchisi Poling jadvalida – kislorod ioni 
radius qiymati (r
O2ˉ
=1,40 A˚) asoslanib hisoblangan. Uchinchisi esa Bokiy- Belovlarni jadvali 
bo‘lib, kislorodni o‘rtacha radiusi (r
O2ˉ
=1,36 A˚) ga asoslanib xisoblangan. 
Tajriba orqali (RSA) aniqlangan, zarrachalar orasidagi masofani qiymatiga asoslanib, ular 
orasidagi kimyoviy bog‘larni xillarini (tabiatini) bilish mumkin.