12-mavzu. Marketing muhiti

mansabdoryoki javobgar shaxslario‘zlarinikini emas, balki jamoat mablag‘larini 
sarflaydilar. Ishlab chiqaruvchini tanlashda ular, eng avvalo, ishonchlilik, qonunga rioya 
qilishlik, shuningdek, shaxsiy aloqalari sharoitlaridan kelib chiqib yo‘l tutadilar. 
 
12.3. Korxona makro-muhiti 
 
Aloqalar o‘rnatiluvchi auditoriya - mohiyatan bu qo‘yilgan maqsadlarga erishish 
niyatini bildirgan shaxslarning muayyan guruhi. Ular quyidagi tiplarga bo‘linadilar
Korxona to‘xtovsiz tashqi kuch va omillar ta’siroti ostida o‘z faoliyatini olib boradi. Ba’zi 
hollarda ular maqbul imkoniyatlarni, boshqa hollarda esa xavf-xatarni sodir qiladilar. Shu 
bois aytish mumkinki, korxona peshqadamligining istiqboli tovar va xizmatning tegishli 
marketing muhitiga mosligi bilan ifodalanadi. 
Mamlakatdagi siyosiy muhit asosan davlatning mustaqilligi va bevosita siyosiy 
yondashuvlar va yo‘nalishlarni mustahkamlash bilan bog‘liq tendensiyalar, boshqa 
tomondan esa bozor munosabatlariga o‘tish va o‘zaro manfaatli aloqalarni o‘rnatish bilan 
tavsiflanadi. Siyosiy muhitga ijro yetuvchi davlat hokimiyatining omillari bilan bir qator 
muhim omillar ham kiradi.

---

Jamiyat iqtisodiy muhitining ahvoli asosan korxonalar daromadlarining darajasi va 
aholining xarid qobiliyati kabi ko‘rsatkichlar bilan, shuningdek, inflyasiya, kredit 
stavkalari, soliq solish stavkalari, aholining joriy daromadlari, jamg‘armalarining 
darajalari, iste’mol savatining qiymati bilan aniqlanadi. Bu ko‘rsatkichlarning o‘zgarishi 
talabda nafaqat miqdoriy, balki tarkibiy siljishlarga ham olib keladi. 
O‘zbekistonning yaqin yillardagi rivojlanish xususiyatlari o‘tish davri bilan, ya’ni tizimli 
o‘zgarishlar davri bilan bog‘liq (ma’naviyaxloqiy, siyosiy, huquqiy, iqtisodiy sohalarda). 
Iqtisodiy jihatdan, xususan, quyidagicha o‘zgarishlar qilinishi zarur: 
Iqtisodiy 
munosabatlarni 
yo‘l-yo‘riq 
ko‘rsatuvchi tizim orqali tartiblash- tirishdan 
(narx, ish haqi, tovar oqimlarini taqsimlash) 
Narxlashtirishni 
real 
talab 
va 
tovar, 
xizmatlarga 
mos 
taklifning 
shakllanishi 
asosida erkinlashuviga, narx va daromadga 
fiskal, moliyaviy-huquqiy usullar bilan ta’sir 
etish 
Iqtisodiyotni 
resurslarni 
limitlash, 
fondlashtirish va kvotalash orqali boshqarish, 
zarar 
bilan 
ishlaydigan 
korxonalarga 
ko‘maklashish maqsadida moliyani qayta 
taqsimlashdan 
Ochiq 
banklar, 
zararli 
va 
norentabel 
korxonalar bankrotligi va sanasiyasi orqali, 
shuningdek, milliy iqtisodiyotda erkinlashuv 
va proteksionizm siyosati orqali resurslarga 
erishishga 
Tabiiy resurslardan foydalanish evaziga 
rivojlanishining ekstensiv yo‘lidan 
Yuqori texnologiyalar, ilg‘or boshqaruvchilik 
qarorlari asosida iqtisodiyotning intensiv 
rivojlanishiga 
Korxonalarning davlat tomonidan doimiy 
saqlab turilishidan, mablag‘lar va moddiy 
vositalarning me’yordan ortiq sarflanishi, 
mahsulot tannarxini oshirishdan 
Rejalashtirilmagan 
xarajatlarni 
qat’iy 
cheklash, mahsulot tannarxini real xarajatlarni 
hisobga olish orqali tartiblashtirishga