12– mavzu. Migrantlarni ijtimoiy muhofaza qilish muammolari

BMT tavsiyasi

Shu bilan birga, korxonalar va tashkilotlar personalini texnogen va tabiiy, iqtisodiy va biologik omillarning murakkab kom­pleksi ta`siridan muhofazalash bilan bog`liq ijtimoiy mehnat munosabatlari xodim bilan ish beruvchi, xodim bilan davlat, ish beruvchi bilan davlat o`rtasidagi o`zaro aloqa tarzida namoyon bo`ladi.

Migrantning ijtimoiy ahvoli va mehnat faoliyatining sifati o`z navbatida kishilar, jamoalar hamda ijtimoiy guruhlar hayoti va faoliyatining asosiy ko`rsatkichlari bo`ladi hamda ikkita yashash shakliga ega bo`ladi.

Birinchisi – muayyan kishilar, oilalar, ijtimoiy guruhlar ijtimoiy ahvolining amaldagi holati.

Ikkinchisi – ijtimoiy kafolatlar tarzidagi ijtimoiy ahvol; bu shakl amaldagi ijtimoiy-mehnat munosabatlarining normativ-qonunchilik va institutsional darajadagi proyeksiyasini (refleksiyasini) aks ettiradi.

Migrantlarning ijtimoiy muhofaza tizimi quyidagi tarkibiy qismlarga ajratiladi:

•  ijtimoiy muhofaza sub’yektlari– yollanma xodim va uning oila a`zolari, ish beruvchi, davlat, ommaviy-huquqiy maqomga ega sug`urta tashkilotlari;
•  ijtimoiy muhofaza darajalari – individual daraja (xodim - ish beruvchi) va guruh darajasi (yollanma xodimlarning kasaba uyushmalari va ish beruvchilarning birlashmalari);
•  ijtimoiy muhofaza predmetlari va ularning tarkibi – personalni ishga yollash va ishdan bo`shatish, professional tayyorlash, mehnat sharoitlari, uni tashkil etish va normalash, mehnat qobiliyatini yo`qotishni kompensatsiyalash, tibbiy va ijtimoiy-maishiy xizmat ko`rsatishni tashkil etish mexanizmlari;

Migrantlarning ijtimoiy muhofaza tizimi quyidagi tarkibiy qismlarga ajratiladi:

•  ijtimoiy muhofazaning ijtimoiy adolat va o`zaro yordamni amalga oshirish prinsiplari va turlari – ijtimoiy sherikchilik (yollanma xodimlar bilan ish beruvchilar o`zaro hamkorlik qilishining xilma-xil usullari bilan birga) yoki mehnat munosabatlarini qat’iy reglamentlab, ijtimoiy muhofazada paternalistik munosabatlar bilan bog`lash, shuningdek ijtimoiy muhofazaning ushbu prinsip va turlarini aralash hamda bog`lab olib borish;
•  ijtimoiy muhofazani baholash mezonlari – ijtimoiy kafolatlar hamda hayot sifatining tan olingan milliy ko`rsatkichlari: ishlab chiqarish sohasining ahvoli, mehnat muhofazasi va uning xavfsizligi; mehnatning psixofiziologik normativlari; mehnat sharoitlari (mehnat qilish va dam olish, moddiy haq to`lash tartiblari); xodimlarning salomatligi va mehnatga layoqatliligi; professional tayyorgarlikning malaka ko`rsatkichlari; oziq-ovqat mahsulotlarini iste’mol qilish normalari; uy-joy bilan ta`minlanganlik.