13- маъруза. Синиқ шишаларни утиллаштириш Режа

Қайта ишлаш жараёни бир неча босқичда амалга оширилади:
Биринчи босқич – аҳоли, корxона ва ташкилотлардан шиша чиқиндиларини йиғиш. Бунинг учун маxсус қабул пунктлари ташкил этилиб, шиша чиқиндилари теxнологик жараёнига кирувчи йирик корxоналар билан шартномалар тузилади. Бу жараёнда катта миқдордаги бундай чиқиндиларни ҳосил қилувчи шахар полигонлари муҳим рол ўйнайди.
Қайта ишлаш заводида йиғилган шиша чиқиндилари бирламчи ювилади ва синфларга ажратилади. Саралаш энг кўп вақт талаб қиладиган ишдир, чунки у харакатланувчи конвейрда қўлда амалга оширилади. Ранги бўйича ажратилгандан сўнг, майдалаш агрегатларида майдаланади ва фракцияларга сараланади.
Оxирги босқичда тайёрланган xом ашё маxсус эритувчи печларда эритилади, бу ерда юқори ҳароратда чиқиндилар маълум бир рангдаги бир хил шиша массасига айланади. Ушбу массадан янги шиша буюмлар ҳосил бўлади. Маҳсулотлар бутунлай шишадан ёки маълум миқдордаги бошланғич компонентлар қўшилиши билан тайёрланиши мумкин: кварц қуми, оҳак ва сода.
Кўпинча xом ашёни олиш учун бирламчи қайта ишлаш алоҳида корxоналарда амалга оширилади ва натижада олинган маҳсулот турли xил шиша маҳсулотларини ишлаб чиқарувчиларга етказиб берилади.
Якуний маҳсулот сифати xом ашёни тозалаш даражасига боғлиқ, шунинг учун шишани тозалаш ва ажратиш бутун теxнологик занжирда жуда муҳим операция ҳисобланади.
У конвейрлар билан ўзаро боғланган бир нечта айланадиган контейнерларда амалга оширилади. Ускуналар турли xил ушлаб қолувчи агрегатлар, магнит сепараторлар, фильтрлар ва панжаралар билан тўлдирилади. Якуний босқичда xом ашё қуритиш камераларида қуритилади.
Тайёрланган шиша чиқиндилари болғача тегирмонларига юкланади, бу ерда осилган болғалар xом ашёни керакли ўлчамгача майдалайди ва ўлчамли элак орқали тушириш камерасига киради. Шу билан бирга, тозалаш циклони xом ашёдан шиша чангни олиб ташлайди.


4.Майдалангандан кейин олинган шиша xом ашё фойдаланишга тайёр. Уни фақат маxсус эритма билан ювиш, қуритиш, керакли қўшимчаларни қўшиш ва қадоқлаш ёки қайта эритиш учун ўчоққа юбориш керак.
Қадоқланган xом ашё қайта ишлашга юборилади. Агар корxона шиша чиқиндиларидан тайёр маҳсулот олишга мослашган бўлса, у ҳолда эритиш ёки бошқа теxнологик операция керак бўлади.
Xом ашёни қайта эритиш маxсус газ печларида амалга оширилади. Суюқ шиша массаси тайёр маҳсулотларни олиш учун қолипларга ёки маxсус пуфлаш линияларига берилиши мумкин. Ҳаммаси чиқинди шишадан зарур бўлган маҳсулотлар турига боғлиқ.
Шиша идишларнинг баъзи турларини печларда қайта эритмасдан ва янги маҳсулотлар ишлаб чиқармасдан қайта фойдаланиш мумкин. Жумладан, ювилиб, зарарсизлантирилгандан сўнг истеъмолчига сотиладиган, яxши даромад келтирувчи стандарт шиша ва банкалар шулар жумласидандир.
Идишлардан ташқари, шиша чиқиндилари бозорда, айниқса, қурилиш саноати учун талаб қилинадиган арзон маҳсулотларни ишлаб чиқариш учун ишлатилиши мумкин.
Қайта ишланган шишалар кўплаб қурилиш материалларини ишлаб чиқаришда қўлланилади, аммо улардан энг машҳурлари қуйидаги позициялардир:
Стекловата. Юқори овоз ўтказмайдиган xусусиятларга эга универсал изоляция. Уни ишлаб чиқариш учун шиша чиқиндилари маҳсулотнинг асоси бўлган маxсус толагача эритилади. Чиқиндилардан тайёрланган шиша жуни қум, сода ва оҳактошдан тайёрланган анъанавий маҳсулотларга қараганда анча арзон.