13. Электрон ҳужжат ва электрон ҳужжат алмашинуви

ELEKTRON TUJJAT VA ELEKTRON HUJJAT ALMASHINUVI

Mavzular

• Hujjat tushunchasi ;
• Hujjatlarning turlari ;
• Elektron hujjat ;
• Ananaviy va elektron hujjat almashinuv ;
• Imzo va uning ahamiyati ;
• Muhr va uning ahamiyati ;
• Elektron va raqamli imzo ;
• Elektron raqamli imzodan Muhr o’rnida foydalanish ;
• Elektron kalitlar va sertifikatlar ;
• Elektron hujjat almashish tizimlari ;

Hjjat va uning turlari

Hujjat - matn, tovush yoki tasvir shaklda ahborot yozilgan, zamon va makonda uzatish hamda saqlash va jamoat tomonidan foydalanish uchun mo’ljallangan moddiy obyekt.

Hujjat turlari– Hujjatlar o’z shakliga ko’ra quyidagi turlarga ajratish mukun:

• Matnli hujjatlar.
• Tovushli hujjatlar.
• Tasvirli hujjatlar.

Elektron hujjat

• Ahborot kommunikatsiya vositalari qo’llab quvvatlaydigon tehnalogiya yordamida inson uchun qulay shaklda saqlanadigon, uzatiladigon va taqdim etiladigon va uni tanib olishga imkon beradigon rekvizitlarga ega elektron vositalardagi ahborot – bu elektron hujjatdir.
• Elektron hujjat tehnika vositalaridan va ahborot kommunikatsiya tizimlari hizmatlaridan hamda ahborot tehnalogiyalaridan foydalanilgan holda hosil qilinadi , ishlov beriladi va saqlanadi .
• Elektron hujjatning rekvizitlari quyidagilardan iborat :
• Elektron raqamli imzo ;
• Jo;natuvchi yuridik shaxsning nomi yoki jo’natuvchi jismoniy shaxsning familiyasi , ismi va otasining ismi ;
• Jo’natuvchining pochta va elektron manzili ;
• Hujjat yaratilgan sana ;

Imzo va Muhr

Imzo – hujjatning haqiqiyligini va yuborgan fizik shaxsga tegishli ekanligini tasdiqlaydigon insonning fiziologik hususiyati.
Muhr – hujjatni haqiqiyligini va biror bir yuridik shaxsga tegishli ekanini tasdiqlovchi isbotdir.

Elektron raqamli imzo

Elektron raqamli imzo – elektron hujjatlardan foydalangan holda mahsus o’zgartirish natijasida hosil qilingan hamda elektron raqamli imzoning ochiq kaliti yordamida elektron hujjatdagi ahborotda hatolik yo’qligini aniqlash va elektron raqamli imzo yopiq kalitning egasini identifikatsiya qilish imkonini beradigon imzo

Elektron kalitlar va sertifikatlar

Elektron raqamli imzoning yopiq kaliti – bu faqat hujjat muallifiga malum bo’lgan va elektron hujjatda elektron raqamli imzoni xosil qilish uchun mo’ljallangan belgilar ketma-ketligi.
Elektron raqamli imzoning ochiq kaliti – bu elektron hujjatning kim tomonidan yuborilganligini aniqlash va uni haqiqiyligini tasdiqlashga qo’llanishi mo’ljallangan belgilar ketma ketligi.
Elektron sertifikatlar – bu sertifikatsiya tizimi qoidalariga binoan belgilangan talablarga ko’ra elektron raqamli imzo vositalarining muvofiqligini tasdiqlash elektron raqamli imzo kalitini ro’yhatga olish markazi tomonidan ro’yhatga olish markazi tomonidan berilgan hujjat.

Elektron hujjat almashinuvi tizimi

Elektron hujjat almashinuvi tizimi
Hujjatlarni ro’yhatdan o’tkazish
Hujjatlarning aylanish marshurutini aniqlash
Qaror qabul qilishda boshqarish
Tasdiqlash jarayonida hujjatlarni boshqarish
Hujjatlarni qidirish
Ko’rsatmalar berish
Hsiobotlar
Boshqarish
Elektron hujjat almashish tizimlari – elektron hujjatlarni ahborot-kommunikatsiya tizimi orqali jo’natish va qabul qilish jarayonlari yig’indisi.
Elektron hujjat aylanishidan bitimlar ( shu jumladan shartnomalar ) tuzish , hisob-kitoblarni , rasmiy va norasmiy yozishmalarni amalga oshirish hamda boshqa ahborotlarni almashishda foydalanish mumkun.

E’tiboringiz uchun rahmat