13-maruza. Viruslar vaularning klassifikatsiyasi. Reja

1.Ikki zanjirliRNK
2. Birzanjirli RNK
1.1. Kubsimon tipdagi simmetriya: 1.1.1. Tashqi qobiqsiz: adenoviruslar 1.1.2.Tashqi qobiqli: uchuq-viruslari 1.2. Aralash simmetriya: T-juft bakteriofaglar 1.3. Aniq simmetriyaga ega bo‘lmagan: chechak viruslari	2.1. Kubsimon tipdagi simmetriya: 2.1.1. Tashqi qobiqsiz: Kilxam kalamushi virusi, adenosatellitlar	1.1. Kubsimon tipdagi simmetriya: 1.1.1. Tashqi qobiqsiz: O‘simliklarning jarohatli o‘smasi viruslari	2.1. Kubsimon tipdagi simmetriya: 2.1.1. Tashqi qobiqsiz: poliomielit virusi , enteroviruslar, rinoviruslar 2.2. Spiral simmetriya tipi: 2.2.1. Tashqi qobiqsiz: Tamaki mozaikasi virusi 2.2.2. Tashqi qobiqqa ega: gripp viruslari, qutirish, RNK-tutuvchi onkogen viruslar

Baltimor klassifikatsiyasi (1971)
Baltimor klassifikatsiyasi hozirgi kunda eng zamonaviy klassifikatsiya bo‘lib, viruslarni barcha xususiyatlarini hisobga olgan holda tuzilgan, chunki undan avvalgilari yoki virus qo‘zg‘atadigan kasalliklarga yoki virusning morfologiyasiga asslanib tuzilgan edi. 1971 yilda Nobel mukofoti sovrindori Devid Baltimor taklif qilgan klassifikatsiya, viruslarni xo‘jayin hujayrasida m-RNK (oqsil sintezlanadigan RNK (matrichniy) molekulasi) hosil bo‘lish mexanizmiga asosan 7 guruhga ajratadi. Oqsil ishlab chiqish va replikatsiya uchun virus birinchi navbatda zararlangan hujayrada m-RNK hosil qilishi kerak. Ammo har xil tipdagi viruslar genetik informatsiya olib yuruvchi nuklein kislota tipiga qarab (RNK yoki DNK), m-RNK hosil bo‘lishining xar xil usullarini ishlatadi, nuklein kislota zanjirlarining miqdori (bir yoki ikki ipli) va onRNK (bir ipli RNK) matritsada ikki ipli dnDNK (ikki ipliDNK) sintezini amalga oshirish uchun qaytalama transkriptaza RT (reverse transcriptase) – fermentini ishlatishning lozimligi. Viruslarga mRNK molekulasini (+)onRNK (oqsil sintezi amalga oshadigan kodlantiruvchi RNK) deb belgilash oson bo‘ladi.
(+)onRNK ga komplementar RNK zanjirchasini (-) onRNK (yoki kodlantirmaydigan RNK-zanjirchasi) deyiladi.