13-Mavzu. Boshqaruv usullari. R ej a

13-Mavzu. Boshqaruv usullari.
R EJ A:
13.1. Boshqaruv usullari to’grisida tushuncha.
13.2. Boshqaruvning tashkiliy – ma‘muriy usullari.
13.3. Boshqarishning iqtisodiy usullari.
13.4. Boshqarishning sotsial-ruxiy usullari.
Adabiyotlar: 12, 13, 14, 1o’, 16, 19, 20, 21.
Tayanch so’z va iboralar:
Usul. Boshqarish usullari. Tashkiliy-ma‘muriy usullar. Tashkiliy ta‘sir ko’rsatish. Farmoyish berish. Boshqarishni iqtisodiy usullari. sotsial-ruxiy usullar.
13.1. Boshqaruv usullari to’grisida tushuncha.
Usul – bu tadkikot qilish yoki ta‘sir ko’rsatish usulidir. Tadkikot qilish nuktai nazaridan uslub deganda boshqaruv obektini °rganish jarayonida ko’llaniladigan usullar, ya‘ni:

• 
  sistemali (tizim)li yondashuv;
  
• 
  kompleks yondashuv;
  
• 
  tarkibiy yondashuv;
  
• 
  integratsion yondashuv;
  
• 
  modelashtirish;
  
• 
  iqtisodiy-matematik yondashuv;
  
• 
  kuzatish;
  
• 
  eksprement;
  
• 
  sotsiologik kuzatuv kabi taxlilning usullari tushuniladi.
  

Ta‘sir ko’rsatish nuktai nazaridan esa usul deganda boshqarish funktsiyalarini amalga oshirish uchun boshqaruv obektiga ta‘sir o’tkazish usullari tushuniladi. Bunday usullarga kuyidagilar kiradi:

• 
  funktsional tizimosti obektlarini boshqarish usuli;
  
• 
  boshqarish funktsiyalarini bajarish usullari;
  
• 
  boshqaruv karorlarini kabul qilish usullari;
  

xar xil yondashuvlar, yo’sunlar, yo’llar yordamida amalga oshiriladigan turli-tuman boshqaruv ishlarining majmui – boshqaruvning anik va o’ziga xos usullari deb yuritiladi. Shunday qilib:
Boshqaruv usullari – bu xodimlarga va umuman ishlab chikarish jamoalariga ta‘sir ko’rsatish usullari bo’lib, bu usullar ko’yilgan maqsadlarga erishish jarayonida mazkur xodimlar va jamoalarning faoliyatini uygunlashtirishni nazarda tutadi.
Boshqarish usullari ishlab chikarish yoki xizmat ko’rsatish jarayonidagi mavjud munosabatlardan obektiv tarzda kelib chikadi.