13-mavzu. Oligopoliya va monopolistik raqobat Reja

Kurno modeli. Ikki raqobatlashuvchi firma o`rtasidagi munosabatlarni duopoliya sharoitida 1938 yil birinchi bo`lib o`rgangan fransuz iqtisodchisi O. Kurno hisoblanadi. Bu munosabatni o`rganishda quyidagilar faraz qilinadi: ikkala firma ham bir xil tovar ishlab chiqaradi va bu tovarlarga bo`lgan bozor talabi chizig`i ularga ma′lum.
Ikkala firma ham bir vaqtning o`zida mustaqil ravishda tovar ishlab chiqarish bo`yicha qaror qabul qiladi. Ishlab chiqarish bo`yicha qaror qabul qilinganda, har bir firma shuni bilish kerakki, uning raqobatchisi ham ishlab chiqarish bo`yicha qaror qabul qiladi va mahsulotning pirovard narxi ikkala firma tomonidan ishlab chiqarilgan umumiy mahsulot hajmiga bog`liq bo`ladi. Kurno modelida har bir firma mahsulot ishlab chiqarish bo`yicha qaror qabul qilganda, raqobatchi firma tomonidan ishlab chiqariladigan mahsulot hajmini o`zgarmas deb qaraydi. Kurno modelini misolda ko`rib chiqamiz (16.4-rasm).
Faraz qilaylik, ikkinchi firma mahsulot ishlab chiqarmaydi. U holda birinchi firmaning talab chizig`i (birinchi firma mahsulotiga talab) bozor

talab chizig`i bilan ustma-ust tushadi. 16.4-rasmda bu chiziq
^D₁ ⁽⁰⁾ . Faraz

qilaylik, birinchi firmaning chekli xarajatlari
MC₁
o`zgarmas, Birinchi

firmaning chekli daromad chizig`i
^MR₁ ⁽⁰⁾ . Birinchi firmaning foydasini

maksimallashtiradigan ishlab chiqarish xajmi 60 birlikka teng ( ^MR₁ ⁽⁰⁾

bilan
MC₁
chiziqlari kesishgan nuqta). Shu sababli birinchi firma ikkinchi

firma mahsulot ishlab chiqarmaydi, deb faraz qilganda, maksimal darajada, ya′ni 60 birlik mahsulot ishlab chiqarishi mumkin.
P

281

16.4-rasm. Birinchi firmaning mahsulot ishlab chiqarish hajmini ikkinchi firmaning ishlab chiqarish hajmiga ko`ra