14- lekciya. Senuroz, exinokokkoz kesellikleri. Reje

Shoshqa cisticerkozı (finnoz) - kóbirek aralıq iyesiniń (shoshqa hám basqalardıń) bulshıq etleri jaraqatlaydı. Bul kesellik benen yit, pıshıq, jabayı shoshqa, hátte adam da kesellenedi. Demek, qurallanǵan parazit ushın adam da aralıq hám definitiv iyesi esaplanadı. Onıń isheklerinde lenta sıyaqlı gel`mint Tenia solium hám bulshıq etlerinde, bas miyinde lichinkalıq dáwiri.
Cisticerkus celyuloza parazitlik qıladı. Úlken ekonomikalıq zıyan keltiredi, shoshqa góshi pútkilley joq etiledi.
Qozǵatıwshısı - qurallanǵan cestoda. Tenia solium uzınlıǵı 1,5 - 6 m boshchasi, moyın hám 900 ǵa jaqın buwını bar. Hartumida eki qatar jaylasqan 22-28 dana ilmekleri boladı. Lichinkaları tochka úlkenliginde hám góbik formasında bolıp, onıń ishinde 4 sorıǵıshı bar, hartumi eki qatar ilmek menen oralǵan.
Rawajlanıwı. Definitiv iyesi adam esaplanadı. Shoshqa góshin shala pisirip jegen insanlar tenioz keselligi menen kesellenedi.
Adamnıń jińishke isheklerinen ajıralıp shıǵatuǵın shire cisticerk góbigin sińdirip jiberedi. Onıń ishinen shıqqan parazittiń boshchasi tórt sorıǵıshları menen ishek perdesine jabısıp ósedi hám 2,5 aydan keyin jınısıy er jetedi. Kesellengen adam solityorinniń buwınların hám tuxımın óz taslandıqları menen sırtqa shıǵaradı. Sırtqı ortalıqtı zıyanlaydi. Shoshqalar parazitiniń buwını yamasa onkosferasın suw menen jutadı. Onıń sırtqı perdesi asqazan hám ishekten ajıralatuǵın shire tásirinde shashıladı. Onkosfera ishinen altı ilmekli embrion ishek shillik perdesiniń tesip, qan hám limfa arqalı bulshıq et, miy hám basqa toqımalarǵa keledi. Toqımaǵa ótken embrionlar shama menen 3-4 ayda cisticerkke aylanadı. Olar tiykarınan jaq, qabırǵalar aralıq, til hám júrek bulshıq etlerinde jaylasadı. Kesellik awqqattı qaytarǵanda hám qayta jutqanda onıń tuxımı asqazanǵa ótiw jolı menen juǵadı.
Epizootologiyası. Awılda bir adam tenioz benen kesellense, bir neshe jılǵa shekem usı xojalıqtaǵı mıńlap shoshqalardıń cisticerkoz benen zıyanlanıwı ushın oray bolıp qaladı. Úlken ekonomikalıq zıyan keltiredi.
Patogenezi. Gel`minttiń onkosferasınan shıqqan 6 ilmekli embrionı ishek diywalların tesip, qanǵa ótedi, toqımalardı jaraqatlaydı hám organizm qattı zıyanlanadı.
Klinikalıq belgileri – házirge shekem tolıq úyrenilmegen, sebebi kesellik ádette juqpalı ótedi.
Diagnozı. Tiri shoshqanıń finnoz benen kesellengen yamasa ona anıqlaw usılı islep shıǵılmaǵan. Tiri shoshqa hám qaramallardıń tiline hám ózine qarap, cisticerkalardı tawıp anıqlanadı. Soyılǵan mallardı shaynaw, bel, til, júrek hám basqa bulshıq etleri kesip anıqlanadı.
Aldın alıw. Aldın adamlardaǵı tennoz hám teniarinxoz keselligin tamamlaw lazım. Hájet taslandıǵı zıyansızlantırılǵannan keyin ǵana tógin sıpatında isletiw múmkin. Úyde mallardıń soyıw ruxsat etilmeydi.