14-lekciya. Paxtashiliqta almaslap egíW, jerge tíykarg’I Íslew beríW. ShíGÍTTÍ egiwge tayarlaw g’awashani birlew ha’m na’l qalin’L

Topraqtı gu`zde ha`m erte ba`hrde islew sisteması.Jerdi o`z waqtında sapalı etip egiwge tayarlaw mol ha`m erte hasıl deregi bolıp esaplanadı.Paqallardı jıynap alıw.Vilt keselligi menen kesellengen atızlardın’ paqalları 14-16 sm biyiklikte kesilip atızdan shıg`arıp taslanadı. Vilt penen kesellenbegen atızlarda bolsa paqallar maydalanıp, shashılıwı mu`mkin. Na`tiyjede, jergektarına 15-20 kg azot ha`m basqa zatlar menen bayıtıladı. Jabayı sho`ptin` tamırların jıynap alıw a`hmiyetli. Jabayı sho`ptin` tamır-paqalları ko`p bolg`an atızlar 18-20 sm teren`likte otvalsız plug ja`rdeminde aydaladı. Son` chizillenedi, tırmalanadı.
Gu`zgi shudigarlaw.Shudigarlaw qansha erte o`tkerilse, hasıl sonsha mol boladı. Gu`zgi shu`digar oktyabrdin` ekinshi yarımında baslanıp, noyabr ayı dawamında suwıq yaki jawıngershilik baslang`ang’a shekem o`tkiziw kerek.
Shigitti egiw ushın topıraqtı tayarlaw. Shigit egiletug`ın atızlarda (otlaqlı, ha`m boz topıraqlı, shorlang`an) gu`zgi shudigarlaw o`tkeriw, tegislengennen son` okushniklerde qatar araları 90 ha`m 60 sm etip 28-30sm biyiklikte, a`ste tezlikte tuwrı etip qarıq jarıladı. Qarıqlar gu`zde yaki erte ba`ha`rde alınıp, egis aldınan qarıqlarg`a suw jiberiledi.Shigit egisten 10-15 ku`n burın topıraq egiske tayarlanadı.Shigitti egiske tayarlaw.Paxtashılıqta eki tu`r: tu`kli ha`m tu`ksiz tuqımlıq shigitten paydalanıladı. Egiletug`ın shigit ma`mleketlik standart talaplarına juwap beriwi kerek. Standart talabına juwap beretug`ın tuqım konditsion tuqım dep ataladı.Ko`gerip shıg`ıw da`rejesine qarap tuqımlıq shigit 3 klassqa bo`linedi: 1- klass tuqımnın` ko`gerip shıg`ıwı laboratoriya sharayatında 95-100%, 2-klass tuqımnın` ko`gerip shıg`ıw sharayatı 90-94 % ha`m 3- klastiki 85-89 % ke ten` bolıwı kerek.
Ko`gerip shıg`ıwı 85 % ten az bolg`an shigitler egiske paydalanılmaydı.
Zıyankeslerge qarsı da`rilew jumısları paxta zavodlarında oraylasqan usılda, arnawlı tsexta orınlanadı.Xojalıqlarda tu`kli shigitti egiske tayarlaw menen baylanıslı bolg`an jumıslar ıg`allaw ha`m demlewden ibarat.Shigitti 1-1,5 metr ken`islikte ha`m 20-30 sm qalın`lıqta asfaltlang`an maydang`a jayıp, 1-3 ma`rte ıg`allanadı. Ha`r dayım bir tonna shigitke 200 litr suw sebiledi, suwdın` a`ste aqırın sin`iwi ku`tiledi. U`yilgen shigit bolsa belgu`rek penen aralastırılıp turıladı.