14-mavzu Yer ishlarining chegarasini aniqlash. Reja


Download 18.12 Kb.
Pdf ko'rish
Sana18.06.2023
Hajmi18.12 Kb.
#1591320
Bog'liq
12 27



14-mavzu Yer ishlarining chegarasini aniqlash. 
Reja: 
1. Yer ishlarini bajaraish haqida. 
2. Yer ishlarini bajarishda uning chegarasini aniqlash. 
3. Yer ishlarini bajarishning loyihasini ishlash. 
 
 Tayanch iboralar va tushunchalar. Yer ishlari, maydoncha va chuqurlik proyeksiyalari, Yer 
ishlarini bajarishning loyihasini ishlash, chegarani aniqlash. 
Ikki sirtning o’zaro kesishuv chig’ini
sonlar bilan belgilangan proeksiyalarda yasash uchun umumiy 
yordamchi kesuvchi tekisliklar usulidan foydalaniladi. Yordamchi kesuvchi tekisliklar sifatida 
gorizontal tekisliklar qo’llaniladi. Har bir shunday yordamchi gorizontal tekislik berilgan sirtlarni 
ularning gorizontallari bo’yicha kesadi. Bu gorizontallariing o’zaro kesishgan nuqtasi berilgan 
sirtlarning o’zaro kesishuv chizig’iga oid umumiy nuqta bo’ladi. 
14.1-rasm. 
Amalda yordamchi gorizontal tekisliklar o’tkaziladi deb faraz qilinadi chizmada esa sirtlarning 
belgilari bir xil bo’lgan gorizontallaridan foydalaniladi. 
1-misol. Gorizontallari orqali berilgan turli doiraviy konus sirt bilan topografik sirtning kesishuv 
chizig’i yasalsin (24.1-rasm).
Yechish. Konus sirtning gorizontallari bilan belgilari bir xil bo’lgan topografik sirt gorizontallarining 
kesishgan nuqtalarini aniqlab, ularni ketma-ket tutashtirsak, izlangan kesishuv chizig’ining proeksiyasi 
abc . q hosil bo’ladi. 
Misol. Topografik sirtning gorizontallar bilan ifodalangan plani berilgan. Shu yerda konturi 
ko’rsatilgan shakldagi maydoncha (supa) va unga chiqadigan kirish yo’li (apparel) qurish kerak (24.2-
rasm). Maydonchaning belgisi [asosiy (I) tekislikdan balandligi), maydonchaning bir qismi chuqurlikda 
(tuproq olingan joyda ikkinchi qismi ko’tarmada (tuproq to’kilgan yerda) bo’ladi. Chuqurlik yon 
bag’rining qiyaligi 5:4, ko’tarma yon bag’irlarining va ko’tarmadagi apparel yon bag’irlarining qiyaligi 
1:1, apparelning qiyaligi 2:3 berilgan. 


14.2-rasm. 
Topografik sirtga qurilish inshooti planini loyihalash. Vertikal qirqimini yasash (Namuna). 
 
14.3-rasm 




14.4-rasm 
Maydoncha va apparel yon bag’irlarining o’zaro va topografik sirt bilan kesishgan chiziqlari 
yasalsin. 


Y e c h i s h . Berilgan qiyaliklar uchun mos bo’lgan intervallar aniqlanadi. Keyin topilgan intervallarga 
binoan maydoncha va apparel yon bag’irlarining gorizontallari chiziladi. Bu gorizontallarning belgilari 
bir xil bo’lgan topografik sirt gorizontallari bilan kesishgan nuqtalari ketma-ket tutashtirilsa topografik 
sirt bilan maydoncha va apparel yon bag’irlarining kesishgan chiziqlari hosil bo’ladi. Yondosh 
qiyaliklarining belgilari bir xil bo’lgan gorizontallari kesishgan nuqtalar o’zaro tutashtirilsa 
qiyaliklarning (yon bag’irlarning) o’zaro kesishgan chiziqlari kelib chiqadi. 
Maydonchaning belgisi + 25 m bo’lgani uchun uning yer sirti 25- gorizontalidan yuqori (shimol) 
tomondagi qismi chuqurlikda joylashgan. Maydonchaning bu qismini va yon bag’irlarini qurish uchun 
yerni qazib, tuprog’ini olish kerak. Maydonchaning 25- gorizontaldan past (janub) tomondagi qismini 
apparelni va ularning yon bag’irlarini (qurish uchun bu tomonga tuproq (masalan, maydoncha uchun 24- 
gorizontal utgan yerga 1 m, 23- gorizontalda 2 m va hokazo 1m uzunlinlikda zichlangan tuproq) to’kish 
kerak. 
Chuqurlik gorizontallarining proyeksiyalari orasidagi masofa 15 (interval) 0,8 m ko’tarma 
gorizontallarining proeksiyalari orasidagi masofa esa 1 m. Tekis qiyaliklarning gorizontallari 
maydonchaning tegishli yon tomonlariga parallel to’g’ri chiziq shular bo’ladi. Chuqurlikning yarim 
aylanagan tutashgan sirti konus sirt bo’lib, uning gorizontallari bir markazdan chizilgan (konsentrik) 
aylanalarning yoylari ko’rinishida tasvirlanadi. Apparel gorizontallarining proeksiyalari orasidagi 
masofa 1,5 m. Apparel yon bag’irlarining gorizontallari, 24.2-rasmdagi qiyaligi bir xil bo’lgan qaytish 
qirrali sirt gorizontallarini yasash singari, yordamchi konuslardan foydalanib chiziladi. Apparel chetlari 
bilan maydoncha chetining kesishgan nuqtalaridan, radiuslari bo’lgan aylanalar chiziladi. Bu aylanalar 
yordamchi konuslarning 24,23,22, . gorizontallari bo’ladi. Apparel chetlaridagi belgilari 24 nuqtalardan 
1
1
radiusli aylanalarga, belgilari 23 nuqtalardan 21
U
radiusli aylanalarga, belgilari 22 nuqtalardan 3/, 
radiusli aylanalarga o’tkazilgan urinmalar apparel yon bag’irlarining 24, 23, 22, . gorizontallari bo’ladi. 
Maydonchaning chuqurlikdagi bir qismi perimetri bo’yicha kengaytirilgan. Bu zapas yer qor-yomg’ir 
suvlari chiqariladigan kyuvetlar yasash uchun kerak buladi. 
Nazorat savollari. 
1. Ikki sirtning o’zaro kesishuv chig’ini
sonlar bilan belgilanishi. 
2.Yer ishlarini bajaraish haqida 
3.Yer ishlarini bajarishda uning chegarasini aniqlash 
4.Yer ishlarini bajarishning loyihasini ishlash. 
5. Chuqurlik gorizontallarining proyeksiyalari. 

Download 18.12 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling