14-tema: topíraqlar boniteti. (2-saat) Sabaqtıń bilimlendiriwge tiyisli maqseti

 
Ámeliy shınıǵıw 
14.1-TEMA: TOPÍRQQLARDÍŃ TARQALÍWÍN KARTALASTIRIW.
(2-saat) 
 Sabaqtıń bilimlendiriwge tiyisli maqseti. Topraqlardı awıl xojalıq óndirisi 
hám meliorativ tárepten gruppalaw. Topıraq kartası legendasini jaratıw. Topıraq 
kartalarǵa qayta islewde hám de suwǵarılatuǵın dıyxanshılıq sharayatında qolay 
biliw máselesin qáliplestiriw.. 
Sabaqtıń tárbiyalıq maqseti: Etikalıq, estetik, ekonomikalıq, patriotlıq 
tárbiyasın beriw hám milliy qádiriyatlarimizni izzetlewge úyretiw. 
 Sabaqtıń rawajlantıratuǵın maqseti: Studentlerdiń ilimiy dúnyaǵa kóz 
qarasın keńeytiw, sabaqlıq, qosımsha ádebiyat, geografiyalıq jay atları menen 
islew kónlikpelerin qáliplestiriw. 
Sabaqnig úskenelew: Geografiyalıq kartalar, video -proektor hám b. 
Sabaqta qollanılatuǵın texnologiyası : Dástúriy tálim texnologiyası
Ámeliy shınıǵıw dawamında atqarılatuǵın tapsırmalar: 
1. Topıraq kartalarınıń túrlerin analiz qılıw. 
2. Topıraq karta hám kartogrammalarınan awıl xojalıǵında paydalanıwdı 
analiz qılıw. 
3. Dala, yarım shól hám shól topraqlarına xarakteristika beriń hám kartaǵa 
túsiriń. 
Metodikalıq kórsetpe: Topıraq kartaların úyreniw hám odan paydalanıw. 
Onıń ushın bólek saylanǵan materialldan yamasa iri masshtablı topıraq 
kartasınan bir bólegin alıw jetkilikli. 
Kartagramma ushın qandayda fermer xojalıǵı maydanın alıw múmkin. 
1. Topıraq kartasın úyreniw. Iri masshtablı topıraq kartasın úyreniwde, 
birinshiden, onıń ulıwma malumotlari menen tanısıp shıǵıladı. Jumıs tártibi onıń 
masshtabı, jılı hám dúziliwinen baslanadı. Keyininen onıń shártli belgileri menen 
tanıwıladi. Shártli belgileri tiykarında kartadan topıraqtıń xillari belgilenip, onıń 
bir-birinen bóleklengen shegarası qorıb shıǵıladı. Sonıń menen birge topıraq 
kartasınan topıraq tipi hám tipchalari bar ekenligi anıqlanıp, olar qanday 
kórsetilgenligi tusintiriledi. Keyininen tiykarǵı shınıǵıwǵa ótiledi. 
Bunda : 
1) kartadaǵı topıraq túrleri sanap shıǵıladı hám iyelegen maydanları gektar 
esabında kórsetip barıladı. Sonıń menen birge, hár qaysı topıraqtıń mexanik 
quramı, o'simligi, relefi hám ana jinsi tuwrısında malumotlar beriledi. 
2) ajıratılǵan topıraqtıń ıǵalanıwı, onıń mexanik quramı hám basqa 
qásiyetlerine baylanıslılıǵın kórsetiw kerek. Sonıń menen birge topıraqtıń tolıw 
waqıtı ol jaǵdayda kórsetip ótiledi (sorlaqlar hám kebirler haqqında qısqasha 
malumot beriw kerek). 

---

 3) topıraqtıń erroziyaǵa dus kelgen hám erroziyaǵa beyimyerlari ajratıladı 
hám de qanday erroziya zálelyetkazishi anıqlanıp, oǵan ilaj kóriw ilajları haqqında 
malumot beriledi (suw erroziyası, samal erroziyası, jarlanish erroziyası ); 
4)
xaritadan taslaqyerlar ajratıladı hám olardıń taslaqlıq dárejesi 
belgilenedi, keyininen ózgesheligi jazıladı ; 
5)
batpaq hám batpaqlanıw, kebirlengen hám de sorlaq topraqlardıń 
maydanı hám qaysı tip hám tipchalarga tiyisliligin anıqlaw kerek boladı.