15 – Mashg‘ulot. Bug‘doy ildizini

Ishning bajarilishi. Bu ishni bajarish uchun 500 sm³ hajmli shisha idishlardan 7 ta olib, yaxshilab yuviladi. So‘ngra bu idishlarining birinchisiga 500 ml NaCl, ikkinchisiga 500 ml KCl, uchinchisiga 500 ml CaC1₂ eritmalaridan solinadi. Qolgan idishlarning to‘rtinchisiga 11 ml KCl, beshinchisiga 5 ml CaCl₂, oltinchisiga 11 ml KCl + 5 ml CaC1₂ va oxirgi yettinchisiga 22 ml KCl + 10 ml CaCl₂ olinadi, ularning hajmi NaCl eritmasi bilan 500 mlga yetkaziladi.
Mana shu tartibda tayyorlangan eritmalarga bir xil rivojlanishiga ega bo‘lgan bug‘doy, arpa yoki g‘o‘za o‘simtalari tushiriladi. Buning uchun idishlar og‘zini berkitishga mo‘ljallangan qopqoqchalarga o‘simtalar joylashtiriladi. Qopqoqchalarni idish og‘ziga berkitganda, unga o‘rnatilgan o‘simtalarning ildizlari oziqa eritmasiga to‘lab otib turishi kerak.
O‘simtalarning muqobil o‘sishini ta’minlash uchun, idishlari n harorati 25- 30°C darajada bo‘lgan yorug‘ xonalarga qo‘yiladi. Idishlardagi aeratsiyani muqobil holda tutib turish uchun esa, eritma va quti vaqti bilan sun'iy ravishda kislorod bilan boyitib turiladi. Tajribaga olingan eritma har 5-6 kunda yangilanib (almashtirilib) turiladi.

9-jadval O‘simliklarning o‘sishiga har xil tuzlarning ta’sirini o‘rganish

Variantlar	Eritmalar (0,12 n)	Poya uzunligi	Ildiz Uzunligi
I	500 ml NaC1
II	500 ml KC1
III	500 ml CaC12
IV	489 ml NaC1 + 11 ml KC1
V	495 ml NaC1 + 5 ml CaC12
VI	484 ml NaC1 + 11 ml KC1 + 5 ml CaC12
VII	468 ml NaC1 + 22 ml KC1 + 10 ml CaC12

Tuzlarning o‘simliklar o‘sishiga bo‘lgan ta’siri, 6-7 – kundan boshlab sezila boshlaydi. Tajribadan ijobiy natija olishda, tuzlarning kimyoviy toza bo‘lishligi muhim ahamiyatga ega. Odatda tajriba 3-4 hafta davom ettiriladi. Shu mo‘ljaldagi vaqt tamom bo‘lishi bilan o‘simliklar eritmalardan olinib, distillangan suv bilan yuviladi va ularning poyasi, ildizlari lineyka yoki millimetr qog‘ozi yordamida o‘lchanadi.
Olingan ma’lumotlar yuqoridagi jadvalga yozib olinadi. Imkoniyati bo‘lsa, o‘simliklarning ho‘l va quruq og‘irligi, yoki ildizlar soni aniqlansa, yanada yaxshi bo‘ladi.
Tajribadan olingan natijalar, talabalar bilan birgalikda muhokama qilinadi va undan tegishli xulosalar chiqariladi.