15- m’ruza Mavzu: Metallardagi gaz korroziyasi. Reja

15.2- jadval.

Metall	Oksid	V0\VM	Metall	Oksid		V0\VM
Li	Li2O	0,57	Zn		ZnO		1,55
Na	Na2O	0,59	Cr		Cr2O3		2,07
Mg	MgO	0,81			CrO3		5,10
Al	AL2O3	1,28	Co		CoO		1,86
Sn	SnO2	1,32			Co3O4		2,01
Pb	Pb2O	1,29	Ni		NiO		166
	PbO	1,31	Ag		AG2O3		1,58
	PbO2	1,37	Pt		PtO		1,56
Cu	Cu2O	1,64
	CuO	1,72

Oksid parda hosil bo‘lishida oksidlanish jarayoni quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:

1. Kislorod molekulalarini gaz fazasidan metall yuzasiga adsorbsiyalanishi;
2. Adsorbsiyalangan kislorod atomlarini atomlarga ajralishi;
3. Adsorbsiyalangan kislorod atomlarini ionlarga ajralishi;
4. Metall yuzasi yo‘nalishida kislorod anionlarining diffuziyasi;
5. Metall atomlarining ionlashuvi va metal kationlari va elektronlarining metall fazadan oksid fazaga o‘tishi ;
6. Metall kationlari va elektronlarining parda-gaz bo‘linish chegarasidagi diffuziyasi;
7. Kation va anionlarning o‘zaro ta’siri va metal oksidlarning hosil bo‘lishi.
Oksid metal yuzasida, oksid pardaning ichki yoki yuza qismida hosil bo‘lishi mumkin. Birinchi oksid hosil bo‘lishi kislorod diffuziyasi tezligi ustun kelganda amalga oshadi. Oksid qatlami asosan metall qatlamini kamayishi hisobiga ortadi, namunaning umumiy qalinligi sezilarsiz darajada o‘zgaradi (15.2- a rasm).



15.2-rasm. Metall yuzasida oksid pardalarning hosil bo‘lishi.
Oksid metal yuzasida, oksid pardaning ichki yoki yuza qismida hosil bo‘lishi mumkin. Birinchi oksid hosil bo‘lishi kislorod diffuziyasi tezligi ustun kelganda amalga oshadi. Oksid qatlami asosan metall qatlamini kamayishi hisobiga ortadi, namunaning umumiy qalinligi sezilarsiz darajada o‘zgaradi (15.2-a rasm). Ikkinchi holat metall ionlari diffuziyasi tezligi ustunlik qilganda amalga oshadi. Bunda parda qalinligi gaz faza yo‘nalishida o‘sadi va namuna hajmi ortadi (15.1-b rasm). Ko‘pchilik hollarda diffuziya tezligini o‘lchash imkoni bo‘ladi va o‘sish hududi pardaning ichida, parda yuzasiga yaqin joyda bo‘ladi. Metall tabiatiga, muhitga, haroratga bog‘liq holda oksidlanish asosan uchta kinetik qonuniyat asosida amalga oshadi (15.2-rasm.)
1. Oksid pardasi qalinligining vaqtga chiziqli bog‘liqligi oksid parda qalinligining oksidlanishga to‘sqinlik qilmagan holda yuzaga keladi:
(15.7)
Bu yerda: X - parda qalinligi; V-oksidlanish tezligi; T - oksidlanish davomiyligi.
Bunday oksidlanish agarda (15.2) shart bajarilmasa yoki bo‘lganda kuzatiladi (magniy uchun T>450 ⁰S, molibden uchun T>550 ⁰S, volfram uchun T>700 ⁰S).
2. Parobolik bog‘liqlik metall yuzasiga zich yopishgan yoppa parda hosil bo‘lganda kuzatiladi. Jarayon tezligi kationlar, anionlar va elektronlarning diffuziyasi bilan aniqlanadi.