15-ma’ruza alternativ energiya manbalarini xalq xo'jaligida qo'llanishi. Reja

15.2. Avtonom quyosh fotoelektr tizimlari (QFT)va zaxira (ehtiyot) quyosh 
fotoelektr tizimlarni (QFT).
Avtonom QFT. Avtonom fotoelektr tizimlar obyektni shahar elektr 
tarmog’iga ulanish imkoniyat bo’lmagan hollarda foydalaniladi. Odatda bunday 
tizimlar bilan kottej, dala hovli va boshqalar ta‘minlanadi. Elementlarning 
parametrlarga bog’liq bo’lgan holda bunday QFTlar katta bo’lmagan doimiy 
yuklama (yorug’lik diod lampalar, radio, noutbuk va h.k.), yoki davriy ravishda 
katta yuklama (elektr nasos, elektr choynak, va h.k.) uchun foydalanilmoqda. 
Avtonom elektr ta‘minot tizimining tarkibida shamol generator, dizel yoki 
benzin generatorlar bo’lish mumkin. 
15.2.1-rasm. 1-QFB; 2-zaryadlash kontroler; 3- invertor; 4- 
akkumulyator batareya; 5- rezerv generator; 6- o’zgaruvchan tok ta‘minot shiti; 
7- o’zgarmas tok 
ta‘minot shiti; 8- yuklama kontroler; 9- o’zgaruvchan tok 
yuklama; 10- o’zgarmas tok yuklama
Rezerv (ehtiyot) QFT. Rezerv fotoelektr tizimlar elektr taromg’idan 
elektr ta‘minoti qoniqarli bo’lmagan hollarda foydalaniladi. Rezerv elektr 
ta‘minot tizimining avtonom QFTdan farqi elektr tarmog’iga doimiy holda 
ulangan 
bo’ladi. 
Agarda 
elektr 
tarmog’ida 
kuchlanishning ta‘minot 
ko’rsatkichlar qoniqarsiz yoki tarmoqda kuchlanish yo’qoladigan bo’lsa 
avtomatik ravishda (baypas funksiyali invertor) yuklamani rezerv elektr ta‘minot 
39 tizimiga ulashni ta‘minlaydi. Rezerv QFTning tarkibiga kiradi: himoya 

---

avtomatikasi, zaryadlash kontroler, baypas funksiyasi bilan invertor, quyosh 
batareyalar. 
15.2.2-rasm. Rezerv quyosh fotoelektr tizimining tuzilma sxemasi: 1-QFB; 2-
himoya avtomatikasi; 3- zaryadlash kontroler; 4-baypas funksiyasi bilan 
invertor; 5-akkumulyator batareyasi; 6-taksimlash shiti; 7-elektr o’lchagich; 8-
elektr tarmoq; 9-rezerv yuklama