15-ma'ruza. Stanoklar xaqida umumiy tushunchalar Qo‘l bilan boshqariladigan hammabop stanoklar

4.12-rasm. RDB sistemasining boshqarish oqimlari
Mikrokontroller dasturiy ta`minoti tomonidan vazifani bajarish algoritmi yechilishi sababli, bunday ishni tashkil etish sistemani universal bo`lishini va keng miqyosligini ta`minlaydi. endilikda tizimning ko`pgina o`zgarishlari (masalan, yangi koordinatalarning kiritilishi, yangi tipdagi interpolyatsiya, sozlash, qayta aloqa tizimining qo`shilishi) apparat tizimini o`zgartirmasdan erishish mumkin.
Ishni bunday amalga oshirish tizimning servis funktsiyasini kengaytirib stanoklarning iqtisodiy va texnik samaradorligini oshirishga imkon beradi. Servis funktsiyalar ichida quyidagilar alohida ahamiyatga ega:

• 
  stanokni vaqtincha to`xtatish va to`xtatilgan joydan yoki dasturdagi boshqa komandalardan ishni davom ettirish instrumentlarni almashtirish uchun texnologik pauza yaratish imkoni yaratiladi;
  
• 
  eng kichik traektoriya bo`yicha instrumentni qo`l yordamida olib kelish imkonining mavjudligi, bunda intrumentni kerakli nuqtaga etib kelish uchun barcha pozitsiyalarni qayta bosib o`tish zaruriyati yo`qotiladi;
  
• 
  tezlikni sozlash funktsiyasi, bunda ishlov berilayotgan yuza sifatiga ziyon etkazmasan turib tezlikni dinamik ravishda oshirish yoki kamaytirish imkoniyatining mavjudligi;
  
• 
  instrumentni almashtirish uchun “nol’” ga qaytarish va to`xtagan joydan davom ettirish funktsiyasi;
  
• 
  tezlik va koordinatalarni nazorat qilish funktsiyasi, bu texnologik xatoliklar oldini olish, tezlik maksimal belgilangandan oshgan paytda xabar berish yoki instrumentning koordinatalar nol’ qiymatiga qaytmasligi xaqida xabar berishi.
  

Aylana turdagi detallargaishlov berish usullari.
Tokarlik stanoklarida turli shakldagi aylanuvchi jismlar: tsilindrik, konussimon, shakldor va rezbali buyumlarning tashqi, yon va ichki sirtlariga ishlov beriladi. Agar zagotovka chiviq shaklida boʻlsa, detalni kesib tushirishishi xam bajariladi. Sirtlarning xosil qiluvchi chiziqlariiz va nusxa koʻchirish usulida olinadi (4.1- rasm). Masalan, 4.1- rasm, a, b, v. g da yoʻnaltiruvchi chiziqlariz usulida xosil qilinaidi. Yasovchilar 4.1- rasm, a, g da oʻzgarmas radiusli aylana, 4.1- rasm, b, v da esa oʻzgaruvchan radiusli aylanadan iborat. 4.1-rasm, d da yasovchi nusxa koʻchirish usulida xosil qilinaidi, yoʻnaltiruvchi esa aylanadan iborat.
Tokarlik stanoklarida aylanuvchi jismlarning tashqi, yon va ichki sirtlariga ishlov berish uchun asbob sifatida turli keskichlar: oʻtadigan, shakldor, rezba kesadigan, yon sirt kesadigan va kesib tushiradigan kerkichlar ishlatiladi. Ichki sirtlarga ishlov berish uchun shuningdek parmalar, zenkerlar, razveyortkalar va metchiklar xam ishlatiladi.


13.1-rasm. Yuzalarga ishlov berish sxemalari.
Tokarlik stanoklari tasniflash qoidalariga koʻra 1- guruxga kiradi. Ularning turlari xar xil koʻrsatkichlar bilan tavsiflanadi. Masalan, tokarlik-vintqirqish stanoklarining turi stanok markazlarininig balandligiga, tokarlik-revolverli avtomatlar turi esa ishlov beriladigan chiviqning eng katta diametriga qarab aniqlanadi.