15-maruza. Tokarlik karusel stanoklari

---

15-maruza . Tokarlik karusel stanoklari
15.1Tokarlik karusel stanoklarining o’ziga xos xususiyatlari . 
15.2 Tokarlik karusel stanoklarining kinematik strukturasi. Tokarlik karusel 
stanoklarini kinematik sozlash.
15.3 RDB tokarlik karusel stanoklari. 
15.1Tokarlik karusel stanoklarining o’ziga xos xususiyatlari . 
Tokarlik-karuselь stanoklarda xavol tsilindrlar (vtulkalar) va disklar 
klassidagi o’rtacha va yirik detallarga ishlov beriladi. Stanoklar donalab va kichik 
seriyalab ishlab chikarishda ishlatiladi. Bu stanoklarning uziga xos xususiyati 
shundaki, zagotovka maxkamlanadigan doyira stolning yuzasi (planshayba) 
gorizontal joylashgan (zagotovka stol markaziga maxkamlanadi). Stol bunday 
joylashganidan zagotovkani o’|rnatish va tekshirib olish ancha osonlashadi, 
shuningdek shpindelni radial va eguvchi kuchlardan yengillashtirishga imkon 
beradi, bu esa o’z navbatida, ishlov berish aniqligini ancha oshirishga va 
shpindelning old tayanchiga ta’sir etuvchy kuchni kamaytirishga imkon beradi. 
Tokarlik-karuselь stanoklar beshinchi toifa stanoklar katoriga kiradi va bir xamda 
ikki ustun (stoyka) li stanoklarga bulinadi. 
15.2 Tokarlik karusel stanoklarining kinematik strukturasi. Tokarlik karusel 
stanoklarini kinematik sozlash
 
1512 modelli bir ustunli tokarlik-karuselь stanok. 4.21- rasmda ko’rsatilgan. 
Stanina / ustun 9 ga bikir maxkamlangan. By ustundagi vertikal yunaltirgichlarda 
traversa b va to’rto’rinli keskichtutkich 12 li yon support 10 siljiy oladi. Staninaning 
aylana yunaltirgichlarida planshayba o’joylasha- di. Asosiy xarakat yuritmasining 
tezliklar qutisi stanina ichida joylashgan. Traversa b ning gorizontal yunal-
tirgichlarida besh pozitsiyali revolver kallak 4 li vertikal support 5 siljiy oladi. 
Vertikal va yon supportlarni surishda xarakat qutilar 7 va 11 dan uzatiladi. 
Supportlarni Dastakli surish uchun chambaraklar 8 va 13 dan foydalaniladi. Stanok 
pulьt 3 dan boshqariladi. Kurilayotgan stanokning ishlov berish sxemasi va 
kinematik strukturasi 4.22- rasmda keltirilgan. Zagotovka 1, yon support 3 asbobi 2 
va vertikal support 5 asbobi 4 shakl yasovchi oddiy xarakat kiladi, ya’ni asosiy 
xarakat va surish xarakatlari F5(P2), F5(P3) va F5(P4), F5(P5) ni bajaradi. 
Ko’rsatilgan supportlar asboblar bilan birga yordamchi xarakatlar VS(P6), VS(P7) 
v a VS(P8), VS(P9) ni xam bajaradi, ya’ni tez siljiydi. Bundan tashqari, vertikal 
support traversa bilan o’rnatish xarakati VS(P10) ni xam bajaradi. Besh pozitsiyali 
revolver kallakka esa asbobni almashtirish uchun yordamchi xarakat Vs(Pts) 
beriladi. Yon supportning kerkich-tutkichi das- taki buriladi. 
Yuqorida ko’rsatilgan xarakatlar stanokning kinematik strukturasini xosil 
kiluvchi mos kinematik guruxlar yordamida bajariladi. Masalan, asosiy xarakat 
Fo’Vo’'nioddiy kinematik gurux bajaradi, bu kinematik guruxning tashqi aloqasi 
sozlash organi iv li kinematik zanjir a-b dan tuzilgan. Yon supportni gorizontal 

---

surish F5(P2) va vertikal surish Fb(P3) xarakatlari xam oddiy kinematik guruxlar 
yordamida bajariladi. Bu gu- ruxlarning tashqi aloqasi sozlash organi iSsc li 
kinematik zan- jirlar: a-b-v-g-d-e-j va a-b-v-g-z-i-k dan tuzilgan. Bu supportlar 
yordamchi xarakatlar Vs(P6)va VS(P7) ni xarakat man- bai M2dan kinematik 
zanjirlar l-g-d-e-j va l-g-z-i-k vositasi- da oladi. . Vertikal support xam shunday 
kinematik guruxlar yordamida* xarakatga keltiriladi. Bundan tashqari, xarakat man- 
bai M4 bilan jixozlangan kinematik gurux traversaning O’rnatish xarakati VS(P10') 
ni bajaradi. Revolver kallak xarakat manbai M5 li kinematik gurux yordamida 
buriladi. 
4.21- rasm. 1512 modelli RDB modelli bir ustunli tokarlik-karuselь stanok: 
1 — stanina; 2 — planshayba; 3 — pulьt; 4 — revolver kallak; 5—vertikal support; 
7 — vertikal sup- portni surish qutisi; 8 — vertikal supportni k,?l bilan siljntish 
uchun chambarakchalar; 9 — ustun (stoyka); 10 — yon support, // — yon supportni 
surish qutisi; 12 — kerknch tutk,ich; 13— yon supportni pul bilan silji- tish 
chambarakchalari 
4.22~ rasm. 1512 modelli bir ustunli tokarlik-karuselь 
stanokning kinematik stro’kturasi 
Tokarlik-karuselь stanoklarning asosiy xarakatning va su- rishlarning 
kinematik zano’irlarini rostlashda boshlangich ma’lumotlar detalь va asbobning 
ashyosi, ularning geometrik parametrlari, ishlov berish aniqligi va ishlov beriladigan 
sirtlarNing gadir-budirligidan iborat bo’ladi. 
Asosiy xarakat zanjiridagi sozlash organi (4.23- rasm) tezliklar qutisidan (Zn 
= 18) iborat. Bu quti mos elektromagnit muftalarni ulash yuli bilan planshaybaniyg 

---

aylanish chastota- sini pog’onali rostlaydi. Asosiy xarakat zanjirini sozlaganda 
planshaybaning aylanish chastotasi psh o’ щ shartini kondirishi lozim. Bu yerda 
Vertikal va yon supportlarga o’rnatilgan qurama asbob yoki asboblar 
yordamida bir vaqtda detalning turli sirtlariga ishlov berganda planshaybaning 
aylanish chastotasi ya, xarakat tez- ligini cheklaydigan asbob uchun aniqlanadi. 
Yon yoki vertikal supportning gorizontal va vertikal surish kinematik 
zanjirlaridagi sozlash organi surishlar qutisidan (Zs == 16)iborat. Bu quti mos 
elektromagnit muftalarni ulash yuli bilan supportlarni surish mikdorini pog’onali 
rostlaydi. Kinematik zanjirni rostlashda tanlangan uzatish nisbati 
S' « Sj shartini bajarishi lozim. Agar qurama asbob bilan bir vaqtning uzida turli 
yuzalarga ishlov beriladigan bulsa, u X.olda Sj ning kiymati xarakatni cheklovchi 
asbob uchun aniqlanadi.

---

---

4.24- rasm. 1A516MFZ modelli bir ustunli tokarlik-karuselь stanok 
Tokarlik-karuselь stanoklar tokarlik guruxidagi barcho’ universal stanoklar kabi 
detallarga ishlov berish jarayonida odamning bo’lishini va ishtirok etishini talab 
etadi. SHuning uchun ularni t akom il l ashtirish yullarndan biri RDB sistema- larini 
qo’llanishdan iborat. 1A516MFZ mod, bir ustunli RDB tokarlik-karuselь stanok 
4,24- rasmda ko’rsatilgan. Bu stanok to’gri va egrichiziqli sirtlarga tokarlik ishlovini 
berish, arikchalar bchish, rezьbalar qirqish, parmalash, zenkerlash va maRKaziy 
teshiklarni ’ kengaytirish (razveRTKalash) uchun muljallangan; Bu ishlar gorizontal 
(X koordinatasi) va vertikal (Z koordinatasi) yunalishlarda dastur bo’yicha 
siljiydigan bitta vertikal support yordamida bajariladi. Stanok magazi- nida 10 
komplekt asbob joylashadi. 
Pog’onali tezliklar qutisidagi shesternyalar gidrotsilindrlar yoki elektromagnit 
muftalar yordamida avtomatik almashlab kushiladi.