15-тема. Халықты социаллық ҚОРҒАЎ системасы

2.2. Мийнет бөлистирилиўи ҳәм оның түрлери
Базар экономикасы шараятында бәсекиде жеңип шығыўдың тийкарғы факторларынан бири – макроэкономикада тийисли, социаллық ҳәм жеке секторлардағы кәрханаларда өндирис нәтийжелилигин асырыўға ерисиў. Бул тийкарынан бар жумысшы күшинен ақылға муўапық пайдаланыў есабына ерисиледи. Өз гезегинде жумысшы күшинен нәтийжели пайдаланыў көбинесе ҳәр қыйлы орынланыўы зәрүр болған жумыслардың айырым орынлаўшылары ортасында туўры бөлистирилиўине, яғный олардың маманлығына, тәжирийбесине ҳәм зийреклигине жараса жумыс пенен тең тәмийинлеўге байланыслы.
Мийнет бөлистирилиўи дегенде, ҳәр қыйлы мийнет түрлериниң бир-биринен ажыралыўын, нәтийжеде өндиристе қатнасыўшы түрли топар адамларының ҳәр қыйлы ҳәрекетлери менен бәнт болыўы түсиниледи.³³
Мийнет бөлистирилиўиниң тийкарғы үстинликлеринен бири сонда, бунда жумысшы жумысының белгили бир түринде терең қәнигелигин табады, усы жумысты орынлаў техникасы ҳәм тәртибин пухта ийелеп, зәрүр көнликпелер пайда етеди ҳәмде жумыстың усыл ҳәм стилин жәнеде жетилистиреди. Бунда арнаўлы әсбап ҳәм үскенелер ислетиледи. Буннан тысқары мийнет бөлистирилиўинде хызметкерлерди жумыс процессине таярлаў да бир қанша аңсат болады.
Өндиристе қолланылатуғын мийнет бөлистирилиўиниң түрлери 2.4-сүўретте көрсетилген.
.



2.4- сүўрет. Мийнет бөлистирилиўи түрлери


Улыўма мийнет бөлистирилиўи - адамлар ҳәрекетиниң өндирислик ҳәм өндирислик емес тараўлары ортасындағы мийнет бөлистирилиўинен ибарат. Өз гезегинде улыўма мийнет бөлистирилиўи тармақлар бойынша, яғный санаат, аўыл хожалығы, транспорт, байланыс, саўда, халық билимлендириўи, илим, мәмлекетлик басқарыў, мәденият ҳәм басқалар ортасындағы мийнет бөлистирилиўине бөлинеди. Усы тараўлар ортасында хызметкерлердиң бөлистирилиўи улыўма мийнет бөлистирилиўи ҳәм жәмийеттиң айырым мәмлекет ҳәм оның аймағының социаллық-экономикалық раўажланыўы процесиндеги өзгерислер классификациясы болып хызмет етиўи мүмкин.