16-mavzu. Tijorat banklari va ularning funktsIYalari

Tijorat banklarining to’lov operatsiyalari orqali pul aylanmasining tartibga solinishi.

Iktisodiy rivojlanishining usishi bank kreditining tsullanilish kulamini kengaytirib boradi. Kredit fakatgina xar kunlik faoliyat bilan boglik ishlab chikarish va muomala jarayonining kika muddatli extiyojlari uchun emas, balki uzoq muddatga kapitalga bo’lgan extiyojni koplashga yo’naltiriladi. 60-yillardan boshlab banklar yirik mijozlarga xizmat ko’rsatishga ixtisoslasha bordi. Bu maksadni amalga oshirish uchun banklar mablag’larni jalb vuglish mikyosini, iste’mol uchun kreditlar berish kulamini kengaytirdi.

Tulovlarda vositachilik funktsiyasida banklar o’z mijozlarining topshirigiga asosan tulov jarayonlarini amalga oshiradi, xisob varaklariga mablag’larni kabul kiladi, pul tushumlarining xisobini olib boradi, mijozlarga pul mablag’larini beradi.

Xisob-kitoblarning bank orkali olib borilishi muomala xarajatlarining kamayishiga olib keladi. Mijoz mamlakat ichida va boshka. mamlakat bilan kiyinchiliksiz o’z mablag’larini bank orkali o’z xisob varakasidan boshka korxona xisob varaqasiga yoki boshka mamlakat bankiga o’tkazishi mumkin.

Muomalaga kredit vositalarini chiqarish. Bank kreditining manbai fakat vaktincha bo’sh mablag’lar va kapital bo’lib -kolmasdan, kredit asosida chek-depozit emissiyasi xam amalga oshiriladi. Bank tomonidan beriladigan kredit mikdori mavjud jamg’armalardan ko’p bo’lsa, bank chek-depozit emissiyasini amalga oshirishi mumkin.

Undan tashkari, kredit yordamida muomalaga naqd pullar banknotalar chikariladi.

Bank kredit pullar chikarish depozitlar yaratish yo’li bilan to’laqonli pullar o’rnini bosuvchi kredit vositalarini vujudga keltiradi

Nazorat uchun savollar

1. Tijorat banklari faoliyatini tashkil qilish asoslari va ularning tashkiliy tuzilishini yoritib bering?

2. Tijorat banklarining funktsiyalari hamda ular faoliyatini tashkil qilishning iqtisodiy va huquqiy asoslarini tushuntirib bering?

3. Tijorat banklari faoliyatini litsenziyalash va ularning tashkiliy tuzilishini ochib bering?

4. Jamiyatda vaqtinchalik bo’sh pul mablag’larining yuzaga kelishi va pul mablag’larini tijorat banklarida to’planishi iqtisodiy ahamiyatini yoritib bering?