16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

3
Июнь
17
 AMIR TEMURNING O‘ZBEKISTON TARIXIDA TUTGAN O‘RNI VA SIYOSIY 
FAOLIYATIDA MASHVARAT-U KENGASHNING AHAMIYATI
Teshayeva Sobira, Nasulloyevna N
Navoiy viloyati Qiziltepa tumani 12-maktab o‘qituvchisi
Telefon:[phone]
[e-mail] 
Annotatsiya:. Maqolada. Amir. Temur. haqida. qiziqarli. ma‘lumotlar,. uning. O‘zbekiston.
tarixida.tutgan.o‘rni.haqida.va.siyosiy.faoliyatida.mashvarat-u.kengashning.ahamiyati.to‘g‘risida.
ma‘lumotlar.beriladi.
Kalit so‘zlar:. mashvarat,. kengash,. tuzuk,. markaziy. hokimiyat,. mulohazakorlik,.
xudovandzodalar.
Har.bir.xalq.iftixor.etsa.arzigulik.buyuk.shaxslariga.ega,.lekin.butun.insoniyat.tamaddunida.
sezilarli.iz.qoldirgan,.jahon.xalqlarining.taqdirlarida.muhim.o‘rin.tutgan.insonlar.barmoq.bilan.
sanarli.. O‘zbek. millatining. g‘ururi. va. iftixori. bo‘lgan,. milliy. davlatchiligimiz. poydevorining.
dastlabki.toshini.qo‘yib.ketgan,.endilikda.biz.g‘urur.bilan.xorijiy.sayyohlarga.ko‘z-ko‘z.qilayotgan.
o‘rta.asr.me‘morchiligining.eng.mashhur.obidalarini
qurdirgan,. temuriylar. uyg‘onish. davrini. boshlab. bergan. Sohibqiron. Amir. Temur. Ko‘ragon.
ana. shunday. zotlardan. biri. sanaladi. .O‘zbekiston. Respublikasining. Birinchi. Prezidenti. Islom.
Abdug‘aniyevich. Karimov. “Amir. Temurning. asosiy. tarixiy. xizmati. shundan. iboratki,. aynan.
uning. hukmronligi. davrida. Yevropa. va. Osiyo. qit‘alari. ilk. bor. o‘zlarining. bir. geosiyosiy.
maydonda.yashayotganliklarini.his.etdilar...Bu,.xususan,.bugun.juda.muhim..Chunki.insoniyat.
shuni.tushundiki,.biz.hammamiz.bir-birimizga.chambarchas.bog‘liq.,.o‘zaro.aloqadorlikda.yashar.
ekanmiz,.demak,.endi.yangi.va.xavfsiz.dunyo.tartiboti.o‘rnatish.uchun.imkoniyat.paydo.bo‘ldi.
”,.deb.aytgan.edilar.
Amir. Temur. to‘liq. ismi. -.Amir. Temur. ibn.Amir. Tarag‘ay. ibn.Amir. Barqul. -. o‘rta. asrning.
yirik.davlat.arbobi,.buyuk.sarkarda,.kuchli.markazlashgan.davlat.asoschisi,.ilm-fan.va.madaniyat.
homiysi.
Amir.Temurning. Movarounnahrni. birlashtirish. yo‘lidagi. harakati. XIV. asrning. 60-yillaridan.
boshlandi.. XIV. asrning. 50-yillari. oxirlarida. Movarounnahrda. siyosiy. parokandalik. avjiga.
chiqib,. og‘ir. tanglik. sodir. bo‘ldi.. Bu. davrda. Chiga‘toy. ulusining. sharqiy. qismi. -. Yettisuv. va.
Sharqiy. Turkistonda. hukmronlik. qilayotgan. mo‘g‘ul. xonlari. Movarounnahrdagi. og‘ir. siyosiy.
vaziyatdan. foydalanib,. bu. yerda. o‘z. hokimiyatini. o‘rnatishga. harakat. qildilar..Amir. Temur. va.
qaynog‘asi.Amir.Husayn.bilan.birgalkda.ularga.qarshi.kurashishni.boshlaydi..Va.nihoyat.1364-
yil. oxirida. ular. mo‘g‘ul. qo‘shinlarini. Movarounnahr. hududidan. quvib. chiqarishga. muvaffaq.
bo‘ladila.. Biroq. Ilyosxo‘ja. 1365-yilda. yana. Movarounnahr. ustiga. qo‘shin. tortadi..Toshkent. va.
Chinoz.oralig‘ida.ikki.o‘rtada.bo‘lib.o‘tgan.jang.tarixda.“Loy.jangi”.nomi.bilan.shuhrat.topadi..
Jangda.Amir.Husaynning.xiyonati.oqibatida.mag‘lubiyatga.uchraydilar..Ilyosxo‘ja.qarshiliklarsiz.
Xo‘jand.va.Jizzaxni.egallab,.Samarqandga.qo‘shin.tortadi..Bu.paytda.Samarqandda.na.devor,.na.
mustahkam.istehkom.va.na.qurollangan.sipohiy.bor.edi..Bek.va.amirlar.shaharni.tashlab.chiqib.
ketgan,.lekin.mog‘ullarga.qarshi.xalq.ko‘tarildi..Sarbadorlar.shahar.mudofaasini.o‘z.qo‘llariga.
oldilar.. Sarbadorlarga. madrasa. tolibi. ilmlaridan. Mavlonozoda. Samarqandiy,. paxta. tituvchi.
mahallasining. oqsoqoli.Abu. Bakr. Kalaviy. va. mergan. Xurdeki. Buxoriylar. boshchilik. qildilar..
Lekin.ulardan.Abu.Bakr.Kalaviy.va.Xurdeki.Buxoriylar.Amir.Husaynning.buyrug‘i.bilan.dorga.
tortildi.. Mavlonozodani. esa. Amir. Temur. o‘z. himoyasiga. oldi.. Shu. tariqa. Movarounnahrda.
Amir. Husaynning. hukmronligi. o‘rnatildi,. ammo. ko‘p. vaqt. o‘tmay. Husayn. bilan.Amir. Temur.
o‘rtasidagi.munosabat.keskinlashib.ochiqdan-ochiq.nizoga.aylanadi..1366-1370-yillar.o‘rtasida.
bir.necha.bor.to‘qnashuvlar.bo‘lib.o‘tadi.
XIV.asrning.60-yillarida.Movarounnahrda.hukm.surgan.nihoyatda.og‘ir.siyosiy.va.iqtisodiy.
vaziyat. mamlakatni. birlashtirib,. kuchli. bir. davlat. tashkil. etishni. taqozo. qilmoqda. edi. .. Amir.

---

122