16-multidisciplinary online distance conference on "scientific and practical research in uzbekistan" part-14

3
Июнь
17
So‘nggi. o‘rta. asrlarda. turli. hajmdagi. qayiqlar. Amudaryodagi. yirik. kechuvlardan. bo‘lgan.
Kelif,.Kerki.va.Chorjo‘yda.hamda.Qarshida.ham.yasalgan..Rus.harbiylari.Kelifga.kema.yasash.
uchun. yog‘och. Sheroboddan. keltirilishi,. bu. yerdagi. 5. ta. usta. tomonidan. bir. oyda. bitta. katta.
kema.yasalishi.haqida.ma’lumot.beradi..Ma’lumotlarga.ko‘ra,.Buxoro.amirligining.Amudaryoga.
yaqin. bo‘lgan. ayrim. hududlarida. ham. kemalar. yasaladigan. yirik. qishloqlar. bo‘lgan.. Hozirda.
ham. Qorako‘l. yaqinida. “Kamachi”. nomi. bilan. ataluvchi. qishloq. borligi,. mahalliy. qariyalar.
amirlik.davrida.bu.yerda.kemalar.yasovchi.ustalar.bo‘lgani.hamda.kema.yasash.uchun.yog‘och.
Panjikent.yaqinidan.Zarafshon.daryosi.oqimi.bo‘ylab.bu.yerga.olib.kelinganini.xotirlashlari.ana.
shundan.dalolat.beradi..
Xiva.xonligida.300.ga.yaqin.qayiq.yasovchi.ustalar.borligi,.ularning.8.tasi.8.kunda.bitta.qayiq.
yasay.olishi,.Xiva.qayiqlari.chidamliligi.bilan.Buxoro.qayiqlaridan.ustun.bo‘lib,.ular.Amudaryo.
bo‘ylab.Chorjo‘y.yaqinidagi.“Rossiya.yuk.transport.jamiyati”dan.Qo‘ng‘irotgacha.yuk.tashishda.
asosiy.o‘rin.tutgani.rus.manbalarida.aks.etgan.
Mintaqadagi.yirik.daryolarda.kemalar.va.yirik.qayiqlardan,.asosan,.iqtisodiy-savdo.aloqalarida,.
kechuvlardan.yo‘lovchilarni.va.turli.maxsulotlarni.o‘tkazib.turishda.foydalanilgan..
Mintaqadagi. suv. yo‘llarining. iqtisodiy-madaniy. aloqalardagi. o‘rnini. aniqlashda. suv. yo‘llari.
va.kechuvlarda.xizmat.ko‘rsatish.masalasiga.ham.to‘xtalib.o‘tish.kerak.
Amudaryo,.Sirdaryo.va.boshqa.daryolarda.kemalardan.yuk.tashish.yoki.yo‘lovchilarning.suv.
yo‘li. bo‘ylab. harakatlanishi. ma’lum. haq. evaziga. amalga. oshirilgan.. Xususan,. Kelif. kechuvi.
bo‘yidagi.qo‘rg‘onda.yashovchi.kemachilar.yo‘lovchilarni.ma’lum.haq.evaziga.daryoning.narigi.
tarafiga. o‘tkazib. qo‘yishi. haqida. ma’lumot. mavjud.. Albatta,. kira. haqi. turli. kechuvlarda. va.
davrlarda.turlicha.bo‘lgan..Chunonchi,.XIX.asr.oxirlariga.tegishli.ayrim.rus.manbalariga.ko‘ra,.
kechuvlardan. qayiqda. o‘tkazish. chog‘ida. bir. odamdan. chorak. tanga,. eshakdan. yarim. tanga,.
aravadan.(yuk.bilan.yoki.yuksiz).1.tanga,.ot.va.tuyalardan.(yukli.va.yuksiz).1.tanga.kira.haqi.
olingan.
Umuman. olganda,. O‘rta. Osiyoning. aloqa-savdo. yo‘llari. ichida. o‘ziga. xos. o‘rin. tutadigan.
suv. yo‘llaridan. foydalanish. rivoji. suvda. harakatlanishga. ixtisoslashgan. transport. vositalari. -.
qayiqlar. va. kemalar. faoliyati. bilan. chambarchas. bog‘liq. edi.. Kemachilik. rivojida. esa,. asosan,.
mintaqadagi.yirik.daryolar.va.ularning.irmoqlari.bo‘yidagi.shaharlar.va.yirik.qishloqlar.hamda.
Orol.va.Kaspiy.dengizi.bo‘yidagi.aholi.punktlari,.bandargohlar.asosiy.o‘rin.tutgan.
Foydalanilgan.adabiyotlar.ro‘yxati:
1..Mavlonov.O‘..Markaziy.Osiyoning.qadimgi.yo‘llari:.shakllanishi.va.rivojlanish.bosqichlari..
Akademiya.nashriyoti..Toshkent-2008.
2..Tolstov.S.P..Qadimgi.Xorazm.madaniyatini.izlab.-Toshkent..Fan,.1964.

---

41