17-tema. Paskalda fayllar menen islew reje

17-tema. Paskalda fayllar menen islew
REJE:
1. Fayllar haqqında túsinik
2. Fayllarǵa jazıw hám olardan oqıw ushın mo;ljallangan funktsiya hám proceduralar
3. Fayllar ústinde ámeller orınlaw
4.Mi’sal
Fayl dep, kompyuter sırtqı yadınıń atalǵan tarawine aytıladı jáne onıń ush xarakterli qásiyetleri bar. Birinshiden, onıń atı ámeldegi boli’p, bul atamadan programmada paydalanıladı. Ekinshiden onıń komponentleri bir tipge tiyisli jáne bul fayl tipiden basqa barlıq tipler bolıwı múmkin. Úshinshiden jańa jaratılıwshı fayldıń uzınlıǵı haqqında onıń járiyalaw waqtında “pikir ju’ritilmeydi” jáne bul tek sırtqı yad elementiniń ko’lemine baylanıslı.
Fayl tipi tómendegi úsh jollardıń biri menen jaratıladı :
=file of; =Text; =File;
Bul jerde - fayl tipining atı (tuwrı atalǵan identifikator), file, of xizmetker sózler, bul fayl tipidan basqa barlıq tiplar.
Mısal : Type
Product=record Name:String; Code:Word ;End;
Text80=file of String [80];
var
F1: File of Tırtıq; F2: Text; F3: File; F4: Text80;
F5: File of Product;
Fayllardı járiyalaw usıllarına kóre, olardı úsh túrge ajıratıw múmkin:
tiplashtirilgan fayllar (File of … menen beriledi, joqarıdaǵı mısalda,
F1, F4, F5 );
tekstli fayllar ( TextFle tipi menen anıqlanadı, joqarıdaǵı mısalda, F2);
tiplashtirilmagan fayllar (File tipi menen beriledi, joqarıdaǵı mısalda, F3);
Fayldıń túri onıń saqlanıw usılın anıqlaydı hám ulıwma Turbo Paskal tilinde aldınan jaratılǵan fayldı baqlaw quralları joq jáne bul wazıypanı programmist óz moynına alıwı kerek. Fayllar menen islew tek fayldı ashıw procedurası orınlanǵannan keyin orınlawǵa bolatuǵın. Bul aldi’nnan daǵaza etilgen fayl ózgeriwshisin jaratılǵan yamasa jaratılıwı kerek bolǵan fayl atı menen bólew procedurası bolıp, odan keyin fayldan oqıw yamasa oǵan jazıw baǵdarı beriledi. Hár qanday fayllar (yamasa logikalıq apparatlar ) fayldı ( logikalıq apparattı ) ashıw arnawlı procedurası járdeminde programmaǵa ol menen islew múmkinshiligin beredi. Fayl ózgeriwshisi aldınan jaratılǵan fayl atı menen tómendegi standart procedura járdeminde baylanısadı :
Assign (, ) procedurası fayl ózgeriwshisin fayl atı menen baylanıstıradı.
AssignFile (, < fayl atı >);- bul proceduranıń ulıwma kórinisi bulib, bul jerde fayl ózgeriwshisi - programmada daǵaza etilgen fayl tipidagi ózgeriwshi, fayl atı bolsa, fayl atınıń yamasa oǵan deyin bolǵan joldı ańlatiwshı tekst.
Fayl initsializatsiyasi dep, bul faylǵa maǵlıwmatlardı jıberiw yamasa odan alıw baǵdarına aytıladı.
Fayldı oqıw ushın fayl Reset procedurası járdeminde initsializatsiya etiledi jáne bul proceduranıń kórinisi tómendegishe:
Reset ();
Túsindirme: fayl ózgeriwshisi -aldın Assign procedurası járdeminde ámeldegi fayl menen baylanısqan bolıwı kerek.
Bul procedura atqarılıwı nátiyjesinde fayl oqıw ushın tayarlanadı hám nátiyjede arnawlı kórsetkish bul fayldı basına, yaǵnıy 0-tártip nomerli komponentti kórsetip turadı.
Delphi programmalastırıw tilinde Reset procedurası járdeminde ashılǵan tiplashtirilgan fayllarǵa read procedurası menen shaqırıq qılıw múmkin. Reset procedurası járdeminde ashılǵan tekstli fayllar ushın Write yamasa Writeln proceduralarınan paydalanıp bolmaydı.
Rewrite (< fayl ózgeriwshisi >) procedurası fayl ózgeriwshisi menen baylanısqan faylǵa jazıw ushın beriledi hám bunda ámeldegi fayl daǵı barlıq maǵlıwmatlar aldın “óshiriladi” hám jańa maǵlıwmatlar buyrıqlarǵa kóre faylǵa jazıladı.
Append () procedurası ámeldegi fayldı keńeytiw, yaǵnıy oǵan qushimcha maǵlıwmatlardı jazıw múmkinshiligin beredi. (tek Text tipidagi fayllar ushın qollanıladı )
Close () procedurası fayldı jabıw ushın qollanıladı, biraq fayl ózgeriwshisi menen baylanısıw óz kúshin saqlaydı.
Tómende keltirilgen eki proceduradan paydalanıw ushın Reset, Rewrite, yamasa Append proceduraları járdeminde ashılǵan fayllar aldın jabılǵan bolıwları shárt.
Rename (, ) procedurası fayldı qayta ataw ushın isletiledi.
Erase () faylı óshiredi.
Endi joqarıdaǵı proceduralardan programmalarda paydalanıwǵa mısallar kórip shıǵamız :
1-mısal. S-logikalıq diskta “11. txt” faylın jaratıw hám ol jaǵdayda 'Ózbekstan ana watanim' tekstin jaylastırıwshı programma jaratıń.
var f:text;
begin
assign ( f, 'c:/11. txt');
rewrite (f);
writeln (f, 'Oፄzbekiston ana watanim');
close (f);
end.
Programma nátiyjesi (faylǵa jazıw ámeli atqarıladı )::



2-mısal. S-logikalıq diskta jaylasqan “11. txt” faylındaǵı 'Ózbekstan ana watanim' tekstin “ Tashkent- Ózbekstan paytaxtı” teksti menen toltırıw.
var f:text;
begin
assign ( f, 'c:/11. txt');
rewrite (f);
writeln (f, 'Oፄzbekiston ana watanim');
close (f);
end.
Programma nátiyjesi (faylǵa jazıw ámeli atqarıladı ):



3-mısal.
var f:text;
x, i:integer;
begin
assign ( f, 'c:/12. txt');
rewrite (f);
for i:=1 tap 15 do
begin
write (f, i);
write (f, ' ');
write (f, sqrt (i));
writeln (f);
end;
close (f);
end.
Programma nátiyjesi (faylǵa jazıw ámeli atqarıladı ):



Fayldan oqıw ámeli ori’nlanıwın baqlaw ushın aldın S logikalıq diskte (yamasa basqa derekte) oqıw ushın fayldı tayarlaymiz. Onıń ushın «Bloknot» programmasında «15.pas» faylın tómendegi kóriniste tayarlab alamız :