19- ma’ruza mavzu: konsentrlar (10, 100, 1000 va ko’p xonali sonlar) bo’yicha masalalar yechish ustida ishlash. Masala yechishga o’rgatishning umumiy usullari

Dаrs nаmunаsi

Qоldiqli bo‘lishni tеkshirishgа dоir

mаshqlаr bаjаrish

1. Qizchа bittа qоrа qаlаm uchun 2 so‘m, 6 tа bo‘yoq qаlаm uchun 24 so‘m to‘lаdi. Bittа bo‘yoq qаlаm bittа qоrа qаlаmdаn nеchа so‘m qimmаt turаdi?

2. Bir tоmоni 6 sm bo‘lib, u ikkinchi tоmоnidаn 3 mаrtаоrtiq bo‘lgаn to‘g‘ri to‘rtburchаk chizing. Bu to‘g‘ri to‘rtburchаkning pеrimеtrini hisоblаng.

3.

78 + 22 – 64	35 * 2 – 38 : 2	14 * 7 : 2
7 + 34 - 82	22 * 4 – 64 : 16	15 * 5 : 2
43 + 24 + 25	16 * 6 – 45 : 15	17 * 4 : 2

4. Ishchilаr kunigа 8 m dаn yo‘lgа аsfаlt yotqizishdi. Ulаr 70 m lik yo‘lgа nеchа kundа аsfаlt yotqizib bo‘lishаdi?

5. 1) Bo‘lishni bаjаring vа yеchilishini bo‘lish bilаn tеkshiring: 90 : 2 69 : 3 72 : 2

2) Ko‘pаytirishni bаjаring vа yеchilishini bo‘lish bilаn tеkshiring: 14 * 6 27 * 3 32 * 2
4. "Ko‘p xonali sonlar" mavzusida masalar yechish
4-sinfda yechiladigan murakkab masalalarni shartli ravishda quyidagi turlarga bo‘lish mumkin:
1) nisbatlar usuli bilan yechiladigan masalalar. Birlikka keltirish qoidasiga asosan yechiladi. Oldin bir son ikkinchi sondan necha marta ortiq yoki kamligini bilish kerak, so‘ngra orttirish yoki kamaytirish kerak, oxirgi savolga javob topish kerak.
Misol. 2 ta kulcha 12 so‘m turadi. 6 ta kulcha qancha turadi
1) 1 ta kulcha 12:2=6 so‘m. 2) 66=36. Umumiy yozuvda (12:2)6 bo‘ladi.
2) Proporsional bo‘lishga doir masalalar. Bunday masalalar yechishdan oldin tayyorlov mashqlari bajariladi. Misol. Oldin 3 ta piyola sotib olindi, keyin shundan 2 ta olindi. Hammasi uchun 250 so‘m to‘landi. Har qaysi olgan piyolalarga necha so‘mdan to‘langan?
Chizmada tasvirlab quyidagi savollarga ko‘yamiz:

1. 
   hammasi bo‘lib qancha piyola olingan: 3+2=5 piyola;
   
2. 
   bitta piyola qancha turadiq 250:5=50 so‘m;
   
3. 
   3 ta piyola kancha turadiq 350=150 so‘m;
   
4. 
   2 ta piyola qancha turadiq 250=100 so‘m.
   

Masalani yechib bo‘lgandan keyin masala javobini tekshirib ham qarash kerak. To‘langan hamma pul 150+100=250 so‘m bo‘ladi.
Proporsional bo‘lishga doir masala tahlilini va qisqacha tushuntirishni jadvalda ko‘rsatib, undan keyin yaxshi natijaga erishish mumkin.
Misol. Bir bo‘lakda 5 m gazlama, ikkinchi bo‘lakda shunday 7 m gazlama bor. Agar ikkala bo‘lak uchun 3600 so‘m to‘langan bo‘lsa, har bir bo‘lak gazlama qancha turadi.