19-mavzu. Php tili asoslari

19-mavzu. PHP tili asoslari

Reja:

1. 
   PHP ga kirish;
   
2. 
   Kommentariylar;
   
3. 
   PHP sintaksisi;
   
4. 
   Berilganlar turlari;
   
5. 
   Interpretator xususiyatlari
   

Tayanch so‘z va iboralar: PHP: Hypertext Preprocessor, Personal Home Page, Form Interpreter, Zend Engine, script, o'zgaruvchi, konstanta, interpretator, berilganlar turlari

PHP ga kirish

PHP (/pi:.eɪtʃ.pi:/ Inglizcha PHP: Hypertext Preprocessor - “PHP: hypertext preprocessor”; dastlab PHP / FI (Personal Home Page / Form Interpreter) va keyinchalik Personal Home Page Tools - “Shaxsiy web-sahifalarni yaratish uchun uskunalar") umumiy maqsadli skript tilidir, u web-ilovalarni ishlab chiqish uchun intensiv ravishda qo'llaniladi. Hozirda u hosting-provayderlarning aksariyati tomonidan qo'llab-quvvatlanadi va dinamik web-saytlarni yaratishda foydalaniladigan yetakchi tillardan biridir.
1994 yilda daniyalik dasturchi Rasmus Lerdorf o'zining onlayn rezyumelariga tashrif buyuruvchilarni hisoblash, HTML hujjat shablonlarini qayta ishlash uchun C tilida CGI skriptlari to'plamini ishlab chiqdi. Lerdorf to'plamni Personal Home Page Tools (Shaxsiy uy sahifasi uchun uskunalar) deb nomladi. Ko'p o'tmay, skriptning funksionalligi yetarli bo’lmaganligi sababli Lerdorf yangi PHP/FI (inglizcha shaxsiy bosh sahifa / shakllar tarjimoni - "shaxsiy bosh sahifa / shakl tarjimoni") shablon tarjimonini ishlab chiqdi.
1995-yil 8-iyun kuni birinchi ommaviy reliz - Personal Home Page (PHP Tools) 1.0 versiyasi chiqdi.
1997 yilda uzoq beta-sinovdan so'ng C tilida yozilgan ishlov beruvchining ikkinchi versiyasi - PHP / FI 2.0 chiqdi. U dunyodagi barcha Internet domenlarining taxminan 1% (taxminan 50 ming) tomonidan foydalanilgan.
PHP 3.0 dasturlash tilining zamonaviy qiyofasini va uslubini belgilab beruvchi jiddiy qayta ishlovdan o'tdi. 1997 yilda ikki isroillik dasturchi Endi Gutmans va Zeev Suraski tarjimon kodini butunlay qayta yozdilar. PHP 3.0 rasmiy ravishda 1998 yil iyun oyida chiqarilgan.
PHP 3.0 ning kuchli tomonlaridan biri yadroni qo‘shimcha modullar bilan kengaytirish imkoniyati edi. Keyinchalik, kengaytmalarni yozish interfeysi o'z modullari ustida ishlaydigan ko'plab uchinchi tomon ishlab chiqaruvchilarini PHP-ga jalb qildi, bu PHP-ga juda ko'p ma'lumotlar bazalari, protokollar bilan ishlash va ko'p sonli API-larni qo'llab-quvvatlash imkonini berdi. Ko'p sonli ishlab chiquvchilar tilning jadal rivojlanishiga va uning mashhurligining tez o'sishiga olib keldi. Ushbu versiyadan boshlab, PHP qisqartmasi eskirgan "Personal Home Page" o'rniga "PHP: hypertext Preprocessor" degan ma'noni anglatadi.
1998 yilning qishiga kelib, PHP 3.0 rasmiy versiyasi chiqqandan so'ng, Endi Gutmans va Zeev Suraski PHP yadrosini qayta ishlashga kirishdilar. Maqsad murakkab ilovalarning ish samaradorligini oshirish va PHP kodlar bazasining modulligini yaxshilash edi. Zend Engine deb nomlangan yangi dvijok vazifalarni o‘z muvaffaqiyatli bajardi va birinchi marta 1999 yil o'rtalarida taqdim omma e’tiboriga havola etildi. Ushbu dvigatelga asoslangan va o'zi bilan bir qator qo'shimcha funksiyalarni olib kelgan PHP 4.0 2000 yil may oyida rasman chiqarilgan. Ish samaradorligining yaxshilanishidan tashqari, PHP 4.0 seansni qo'llab-quvvatlash, buferlash, foydalanuvchi ma'lumotlari bilan ishlashning xavfsizroq usullari va bir nechta yangi til konstruksiyalari kabi muhim yangiliklarga ega edi.
PHP ning beshinchi versiyasi dasturchilar tomonidan 2004 yil 13 iyulda chiqarilgan. O'zgarishlar Zend yadrosini yangilashni o'z ichiga oladi (Zend Engine 2), bu tarjimonning samaradorligini sezilarli darajada oshirdi. XML belgilash tilini qo'llab-quvvatlash joriy etildi. OYD funktsiyalari butunlay qayta ishlab chiqilgan bo'lib, ular ko'p jihatdan Javada qo'llaniladigan modelga o'xshash. Xususan, destruktor, ochiq, xususiy va himoyalangan elementlar va usullar, yakuniy elementlar va usullar, interfeyslar va obʼyektlarni klonlash kiritilgan.
PHP ning oltinchi versiyasi 2006 yil oktyabr oyidan ishlab chiqarila boshlangan. POSIX muntazam ifodalarini va "uzun" supergloball mavssivlarni yadrodan olib tashlash va php.ini konfiguratsiya faylidan safe_mode, magic_quotes_gpc va register_globals direktivalarini o'chirish kabi ko'plab o’zgarishlar amalga oshirilgan. Asosiy yangiliklardan biri Unicode ni qo'llab-quvvatlash edi. Biroq, 2010 yil mart oyida PHP6 ning Unicode ni qo'llab-quvvatlashidagi qiyinchiliklar tufayli uni umidsiz deb topildi. Natijada 5.4 versiyasi asosiy rivojlanish liniyasiga aylandi.
2014-yilda ovoz berish boʻlib oʻtdi, uning natijalariga koʻra keyingi versiya PHP 7 deb nomlandi. Yangi versiyani chiqarish 2015-yil oktabr oyi oʻrtalarida rejalashtirilgan edi. 2015-yil mart oyida Zend PHP 7-dagi asosiy yangiliklarni ko‘rsatuvchi infografikani chiqardi.
2015-yil 3-dekabrda PHP 7.0.0 versiyasi chiqdi.
Yangi versiya PHP ning eksperimental versiyasiga asoslangan boʻlib, dastlab phpng (PHP Next Generation “keyingi avlod”) deb ataladi va tezlikni oshirish va xotira sarfini kamaytirishga qaratilgan. Yangi versiyada funksiyadan qaytarilgan ma'lumotlar turini belgilash, uzatiladigan ma'lumotlar turini boshqarish imkoniyatlari, shuningdek, yangi operatorlar qo'shilgan.
2019-yil 13-iyunda PHP 7.4 chiqarildi. Yadroga tiplashtirilgan xususiyatlar va strelka funktsiyalari, shuningdek, qaytariladigan turdagi cheklangan kovariatsiya va argument tipidagi kontravariatsiya qo'shildi.
PHP 8.0 versiyasi 2020-yil 26-noyabrda chiqarilgan. Asosiy yangiliklar quyidagilardir: union-turlarni qo'llab-quvvatlash, JIT kompilyatsiyasi va atributlari (shuningdek, izohlar sifatida ham tanilgan).
2020-yil 9-iyul kuni Microsoft kompaniyasining PHP loyihasi menejeri Deyl Xirt php.internals da PHP 8.0 versiyasi chiqqandan keyin Microsoft Windows uchun ushbu dasturlash tilini ishlab chiqishni endi qo‘llab-quvvatlamasligi haqida xabar joylashtirdi. Microsoft mutaxassislari Windows uchun interpretatorning binar versiyalarini kompilyatsiya qilishgan va ularning xavfsizligini sinab ko'rishgan. PHP dasturchilar hamjamiyati yaqin kelajakda Windows uchun PHP 8.0 va undan yuqori versiyalarni qo‘llab-quvvatlashni tashkil etishning muqobil variantini topish uchun barcha zarur choralarni ko‘rishlarini aytdi.