1A-21 met gurux talabasi pardaqulova mahliyo

Fizik-kimyoviy xossalari
Rux och kul rang geksagonal shaklda kristallanadigan metall, nam havoda oksidlanib, sirti oksid parda bilan qoplanadi, hosil bo'lgan parda ruxni yana oksidlanishdan saqlaydi. Rux kislotalar, kuchli ishqorlar, yuqori haroratda suv bilan reaksiyaga kirishadi. Qizdirilganda galogenlar, oltingugurt, fosfor va boshqa metallmaslar bilan reaksiyaga kirishadi.
2Zn+02=2ZnO; Zn +Cl₂ = ZnCl2
Zn + S = ZnS; 3Zn+2P = Zn,P2 3Zn+2NH=Zn3N₂+ 3H2; Zn + H2O = ZnO + H₂
Zn+H₂S ZnS + H₂
Rux amfoter xususiyatga ega: Zn +2HCl +4H₂O= [Zn(H2O)]Cl2 + H₂ Zn+2NaOH+ 2H2O= Na₂[Zn(OH)] + H₂
Zn + 4NH,OH = [Zn(NH3)4] + H2 + 2H₂O
Manbaa: https://images.app.goo.gl/dDXfApExw238Sa8V7
Uning jez (Si, 40% Zn), tompak (90% Si, 10% Zn), neyzelber (65% Si, 20% va 15% Ni) qotishmalari keng qo'llanadiRux suyultirilgan nitrat kislotada erib, HNO3 ni NH3 ga, konsentrlangan kislotada esa azotni oksidlariga qadar qaytaradi:
0 +5 +2 -3
4Zn + 10HNO3 = 4Zn (NO3)2 + NH4NO3 + 3H20
suyul
0 +5 +2 +2
3Zn + 8HNO3 = 4Zn (NO3)2 + 4H2O + 2NO
kons
4Zn + KNO3 + 7KOH +6H2O= 4K2[Zn(OH)4] +NH3
Rux o'z birikmalarida 2 valentli. Rux oksid ZnO va rux gidroksid Zn(OH)2 amfoter xossaga ega. Rux gidroksid ishqorlar bilan reaksiyaga kirishganida sinkatlar, Mas, K2[Zn(OH)2], kislotalarda erib rux tuzlarini hosil qiladi. Rux pirometallurgiya va gidrometallurgiya usullari bilan olinadi.

Ruxning biologik ta’sirlari:

• 
  Oqsil, DNK, RNK sintezida;
  
• 
  Hujayrani bo‘linishi, o‘sishi va regeneratsiyasida;
  
• 
  Teri, tirnoq va sochlarning me’yorida o‘sishi;
  
• 
  Yaralarni bitishi va epitelizatsiya jarayonini tezlatadi;
  
• 
  Tana va skelet vaznini oshishida;
  
• 
  O‘sish gormoni, gonadotropin va kortikotropin sintezida;
  
• 
  Teri elastikligini ta’minlovchi kollagen tolalar hosil bo‘lishida;
  
• 
  Bo‘g‘im yuzasini shakllanishida;
  
• 
  Sariq dog‘ degeneratsiyasi va kataraktani oldini oladi;
  
• 
  Immunitetni oshiradi;
  
• 
  O‘smalarga qarshi (antikansirogen) ta’siri;
  
• 
  Miyaning normal faoliyati va eslab qolish
  

qobiliyatini kuchaytirish uchun;

• 
  Qon ishlab chiqarishda ishtirok etadi va kamqonlikni oldini oladi;
  
• 
  Erkaklik gormoni – testosteronni ishlab chiqarishida va sperma hosil bo‘lishida;
  
• 
  Alkogolni organizmdan chiqarib tashlashda;
  
• 
  Rux – kuchli tabiiy antioksidant.