1."Mikroiqtisodiyot"fanining mazmuni, maqsadlari va vazifalari

4. Bozor muvozanati va uning o‘zgarishiga ta’sir etuvchi omillar. Bozor muvozanati — bozordagi talab va taklifning miqdoran va tarkib jihatidan bir-biriga muvofiq kelishi. Bozor muvozanati bir lahzalik (oʻzgarmas taklifda), qisqa muddatli (tashkilot yoki firmalarning oʻzgarmas miqdori va ishlab chiqarish hajmining oʻzgarishi) va uzoq muddatli (iqtisodiy shartsharoit tashkilot, firmalar va mavjud talabning zamonaviy darajasiga muvofiq kelganda) boʻlishi mumkin. Talab va taklif uzoq vaqt bir-biridan ajralib qolsa, Bozor muvozanati buziladi. Umuman olganda Bozor muvozanati hamma tovarlarga nisbatan va uzok, vaqt boʻlishi mumkin. Ammo juzʼiy va ayrim tovarlarga nisbatan moslikning buzilishi muqarrar. Chunki ehtiyojning yuksalishi bilan yangi talab paydo boʻladi va u darhol qondirilmaydi. Bozor muvozanati ni taʼminlashning asosiy yoʻllari: tovar ishlab chiqarishni talab darajasiga yetkazish orqali bozorni toʻydirish; yetarli tovarlar zaxirasini barpo etish; talabgir tovarlar narxini oshirish, oʻtmay turgan tovarlar narxini pasaytirish; eksport va importning ortishi yoki kamayishi; aholi daromadlarining tovarlar va xizmatlar koʻpayishiga qarab ortib borishi; mehnat unumdorligining ish haqiga nisbatan tezroq oʻsishi. Bozor muvozanati maʼrifatli jamiyatda narxlar bilan bozorni tartibga solish orqali taʼminlanadi. Bozor muvozanati va uning o'zgarishiga ta'sir etuvchi omillar quyidagilardir:
1. Sodir bo'lgan mahsulotlar va xizmatlar: Bozor muvozanati tovarlar va xizmatlarning talab va taklifidan ko'rsatiladigan o'zgarishlar bilan aloqada turadi. Bir nechta tuzilmalar, ishonchlilik va ta'minlash tizimlari o'zgarishlari tovarlar va xizmatlarning narxlarini ta'sir qila oladi.
2. Mijozlar va ularning xarajatlari: Mijozlar tashqi faktorlar bilan o'zaro amaliy aloqada bozorni ta'sir qila oladi. Mijozlar xarajatlari o'zgarishi bozor muvozanatini o'zgartiradi.
3. Soliq siyosati: Soliq siyosati yuritilgan davlat siyosati va soliq davlatxonalari tomonidan amalga oshiriladigan soliq qo'llanmalariga ko'ra o'zgarishi bozorlik siyosatini o'zgartiradi.
4. Korxona muhitining o'zgarishi: Korxona muhitining o'zgarishi korxonalarning narxlari, mahsulotlari va xizmatlarini ta'sir qila oladi.
5. Kredit va kapital: Kapital va kredit turi, daromadlari o'zgarishi bozor muvozanatini ta'sir qila oladi.
6. Turli tashkilotlar va institutlar: Birlashgan tashkilotlar, korporatsiyalar va boshqa institutlar, masalan, vakolatli shaxslar, oliy ta'lim muassasalari, banklar va boshqa finans institutlari bozor muvozanatini ta'sir qila oladi.
7. Tabiiy muammolar: Tabiiy muammolar, masalan, tabiiy afzalliklar, ta'siri, ijtimoiy yo'nalishlar va boshqa tabiiy sabablarga qarshi kurashishlar, bozor muvozanatini qo'shimcha ta'sir qiladi.