2 – боб. Дастлабки материалларнинг минерал-кимёвий таркиблари ва физик-кимёвий хоссалари ва тадқиқот ўтказиш методологияси

Семент-полимер пардозлаш аралашмаларини ишлаб чиқариш учун хом ашёнинг кимёвий таркиби

№	Материал	Оксидлар таркиби, масса, %
		СиО2	А12О3	Фе2О3	СаО	МгО	СО3	Р2О	ППП	Йиғинди
1	Порланд семент
2	Момиқ оҳак	3,05	0,62	2,27	67,46	2,70	1,02	1,21	21,58	98.95,
3	Микрокалсит	4,52	2,54	4,25	44,55	1,61	0,09	1,22	39,18	97,96
4	Кварс қум	88,91	3,94	0,65	2,61	0,16	0,09	0,80	0,95	98,11

Тўлдирувчи маҳсулот нархини пасайтириш учун киритилади, лекин энг муҳими - иш пайтида ёрилишни олдини олиш. Бундан ташқари, қўллаш пайтида ишлаб чиқариш қобилияти яхшиланади. Семент-полимерли пардозлаш аралашмаларида пломба сифатида квартс қуми, шунингдек, оҳактош уни сифатида ишлатиладиган микро пломба ишлатилади. Агрегатларнинг тарқалиши пардозлаш аралашмасининг турига қараб белгиланади: 0,8 - 1,0 мм гача дисперсия билан квартс қуми ва оҳактош қуми ишлатилади. Агрегатларни танлашда гранулометрик таркибга алоҳида эътибор берилади - агрегат фрактсияларининг тахминан бир хил нисбати бўлиши керак.

Гидратланган оҳак Cа (ОҲ)₂ семент-полимер пардозлаш аралашмалари таркибига оҳак аралашмаларининг пластик хусусиятларини яхшилаш, сиқилишни камайтириш ва сувни сақловчи қўшимча сифатида, шунингдек, оҳак аралашмасининг омон қолиш қобилиятини ошириш учун киритилади.
Функтсионал қўшимчалар сувни ушлаб туриш, ҳаракатчанлик, пластиклик, ёпишиш кучини оширади, махсус гöзенекли тузилмани яратади ва ёрилиш хавфини камайтиради.
Сувни ушлаб туриш, асосга ёпишиш, аралаштиришни яхшилаш, оҳак аралашмасига керакли ёпишқоқлик ва пластисияни бериш учун пардозлаш аралашмаларига сув сақловчи қўшимчалар киритилади. Ушбу мақсадлар учун турли хил тселлюлоза эфирлари қўлланилади.
Семент композитсияларига сувни ушлаб турувчи қўшимчалардан ташқари, реологик қўшимчалар, қуюқлаштирувчи деб аталадиган моддалар киритилади, улар оҳак аралашмасининг мустаҳкамлигини, унинг иш қобилиятини яхшилайди ва асбобга ёпишқоқликни камайтиради. Бундай қувватда крахмал эфирлари ишлатилади.
Қайта тарқаладиган полимер кукунлари (ҚПК) семент аралашмаларига вертикал сиртга ёпишиш кучини, эгилиш мустаҳкамлигини, сувга чидамлилигини ошириш ва оҳак аралашмасини тайёрлаш ва қўллашнинг ишлаб чиқариш қобилиятини яхшилаш учун киритилади.
Дисперсантлар (пластификаторлар) - оҳак аралашмасининг зарралари юзасида сўрилиб, уни тайёрлаш жараёнида бўлакларнинг шаклланишини камайтирадиган қўшимчалар.
Олинган экспериментал маълумотларга асосланиб, модификатсия қилувчи кимёвий қўшимчалардан фойдаланган ҳолда семент асосидаги семент-полимер пардозлаш аралашмаларининг оптимал композитсиялари ишлаб чиқилган. Оҳак аралашмасини қаттиқлаштирувчи тезлатгичдан фойдаланган ҳолда ёпиштирувчи аралашмаларнинг ишлаб чиқилган композитсиялари 3.2-жадвалда кўрсатилган.
Жадвал 3.2
Семент-полимер пардозлаш қуруқ аралашмаларининг таркиблари

№	Компонентлар номланиши	1 т аралашмага чиқими, кг
		Аралашма № 1	Аралашма № 2	Аралашма № 3	Аралашма № 4	Аралашма № 5
1	Портландцемент М400
2	Кварц куми
3	Микрокалцит
4	Известь пушонка
5	Суперпластификатор – Полипласт СП–1
6	Метилгидроксиэтилцеллюлоза, марки Wалоcел
7	Водорастворимый полимерный порошок – (РПП) «ЕлотехСеал 74»

Полимерлар асосидаги семент-полимер пардозлаш қуруқ аралашмалари барабан типидаги аралаштиргичда бошланғич материалларни бир ҳил ҳолга келтириш орқали олинади. Композитсияларни ишлаб чиқишда ретсепт бўйича бошланғич материаллар миксерга юборилди. Миксердаги сифатли хом ашёни аралаштириш жараёни (ҳомогенлаш) 20 дақиқа давомида амалга оширилди. Аралаштириш ва ҳомогенлаш жараёнининг охирида миксернинг пастки қисмидаги материал махсус идишга қуйилади. Тайёр семент-полимер пардозлаш қуруқ аралашмалари бинолар деворларининг ички ва ташқи юзаларида охирги бўёқ ёки қоплама қопламаси сифатида ишлатилиши мумкин.

Боғловчи:агрегат нисбатига қараб ҳажмли оғирликни аниқлаш натижалари 3.3-жадвалда келтирилган. Олинган натижалар таҳлили шуни кўрсатдики, боғловчи: агрегат нисбати ошиши билан масса зичлиги - қуруқ аралашманинг ва оҳак аралашмасининг зичлиги ошади. Қуруқ аралашмалар ва улар асосидаги эритмаларнинг зичлигини аниқлаш натижалари жадвал 3.3 да келтирилган.
Жадвал 3.3