2 – кисм. Радиотехника. Kirish Radioning tarqalishi asoslari

Radio to'lqinlarining tarqalishining kunning chastotasi va vaqtiga bog'liqligi.
Фазода кўз илғамайдиган материялар мавжуд. Бу эфир деб аталади. Радиотўлқинлар тарқалишида хар хил диэлектрик муҳитларнинг, биридан иккинчисига радиотўлқин ўтаётганда муҳитлар чегара чизиғида тўлқин аксланиши ва унинг синиши юз беради.

Радиотўлқинлар дифракция қонунига бўйсунади, яъни тўлқин узунликлари ўлчамига яқин бўлган тўсиқларни айланиб ўтиши мумкин.

Радиотўлқинлар тарқалаётганда рефракция қонунига бўйсунади, яъни тўлқин ҳар хил диэлектрик сингдирувчанликка эга бўлган муҳитлардан ўтишида унинг траекторияси эгилиши юз беради.

Радиотўлқинлар тарқалаётганда, уларда интерференция юз бериши мумкин, яъни ҳар хил фазали тебранишлар бир-бирига қўшилади.

Радиотўлқинлар ионосфера қатламидан сочилиб қисман қайтади, бунда энергияни маълум қисми нурланиш манбаига қайтади – Кабанов эффекти.

Rадио тўлқиннинг сўнишига сувнинг таъсири жуда катта. Шу сабабли кучли ёмғир, дўл ёки қор алоқани узилишига олиб келиши мумкин. 30 ГГцдан юқори бўлган частоталарда радио тўлқинларнинг сўниши жуда катта бўлганлиги сабабли бу частоталарнинг қўлланилиши чегараланган.

5. 
   Ер атмосфераси қатламларини айтиб беринг.
   

Ер атмосферасининг радиотулкинлар таркалишигатаъсири.

Жавоб: Ер юзини ўраб турувчи атмосфера қатлами тахминан 700км баландликкача чўзилган.
Troposfera:12км баландликкача бўлган энг пастки қатлам тропосфера дейилади.
Estratosfera: у азон қатламидан иборат. Шунинг учун у қатламлилик хусусиятига эга эмас.
100 км дан 400 км баландликкача бўлган қатлам ионосфера дейилади. У қуёшнинг ултрабинафша нурланишлар таъсирида эркин электронлар ва ионларга ажрайдиган нейтрал атомлардан иборат. Ионосфера қатламида бошқа қатламларга қараганда электронлар зичлиги юқори шунинг учун радиотўлқинлар ионосфера қатламидан ўтиб кетолмай ерга қайтиб тушади. Бундан маълум бўладики, узунлиги 25м дан ортиқ тўлқинлар ёрдамида катта масофага барқарор радио эшиттиришлар узатиш мумкин экан. қисқа тўлқинлар диапазони айнан шу тўлқин узунлигидан ёки унга мос 12мГц частотадан бошланади. Бундан қисқа тўлқинлар (метрли ва дециметрли) телевидение ва У+Т-радио эшиттиришлар учун қўлланилади Уларни антенна орқали қабул қилиш мумкин. Бундан ҳам қисқа, сантиметрли тўлқинлардан космик аппаратлар билан алоқа боғлашда фойдаланилади. Улар ионосфера қатлами орқали бемалол ўта олади.

6.