2- laboratoriya ishi. Atmosfera havosini elektr mustahkamligining elektrodlar shakliga bog‘liqligini o‘rganish ishdan maqsad

2- laboratoriya ishi.

ATMOSFERA HAVOSINI ELEKTR MUSTAHKAMLIGINING ELEKTRODLAR SHAKLIGA BOG‘LIQLIGINI O‘RGANISH

Ishdan maqsad: laboratoriya ishini bajarishdan maqsad sanoat chastotasidagi bir jinsli va bir jinsli bo‘lmagan maydonlarda havo oralig‘ining elektr mustahkamligining normal atmosfera sharoitida elektrodlar shakliga, ular orasidagi masofaga bog‘liqligini tekshirish va Ur=f(x) bog‘lanishning bir qancha qiy matlarini olish va keskin bir jinsli bo‘lmagan maydonlarda havo oralig‘ida kechadigan razryadlanishning rivojlanishini boshqarish uslublari bilan tanishish hisoblanadi. Birinchi laboratoriya ishida olingan darajalash egri chizig‘idan foydalanib, laboratoriya yo‘li bilan havoni elektr mustahkamligining sanoat chastotasidagi kuchlanishlarda elektrodlar shakliga bog‘liqligini aniqlash.

1. 
   Nazariy qism
   

Razryadlanish oralig‘ining ma’lum uzunligida razryadlanish kuchlanishi elektr maydonning konfiguratsiyasiga bog‘liq, chunki elektrodlar shakli, ularning o‘lchami maydonning bir jinsli bo‘lmasligi darajasiga anchagina ta’sir ko‘rsatadi. Bir jinsli elektr maydonda qalinligi 1 sm bo‘lgan atmosfera havosining razryadlanishi elektr maydon kuchlanganligining taxminan E=30kV/sm ga yaqin qiymatlarida sodir bo‘ladi. Bir jinsli maydonli elektrodlar oralig‘ining elektr mustahkamligi o‘zgarmas kuchlanishda va o‘zgarmas chastotada bir xil bo‘ladi va uning qiymatini yetarlicha aniqlikda quyidagi empirik formula yorda-mida aniqlash mumkin: U₀ = 6,66+24,55S kV

bu yerda: S - elektrodlar orasidagi masofa,  - havoning nisbiy zichligi. Bu bog‘lanish Pashen qonuniga to‘la mos keladi, chunki Pashen qonunining ifodasida S va  ko‘paytma ko‘rini-shida qatnashadi. Kuchli bir jinsli bo‘lmagan elektr maydonlarida o‘rtacha razryadlanish kuchlanganligi E_o‘r= ancha past bo‘ladi, chunki gazlarning elektr mustahkamligi bir jinsli bo‘lmasligi darajasiga bog‘liq. Bu shu shart bilan bog‘liqki, maydon kuchlanganligi ancha yuqori bo‘lgan (E_o‘r kuchlanganlikdan ancha katta bo‘lgan) maydon bilan chegaralangan sohada strimerning paydo bo‘lishi, uning kuchsiz maydonda harakatlanishi uchun qulay sharoit tug‘diradi, bu esa oraliqning qoplanishi bilan tugaydi. Masalan, bir jinsli bo‘lmaslik darajasi K>500, ya’ni keskin bir jinsli bo‘lmagan maydonda (sterjen – tekislik) havoning elektr mustahkamligi 7 kV/sm (4 martagacha) pasayadi. Bu ratsional izolatsiya konstruksiyasini tanlashda katta ahamiyatga ega. Elektrodlar shakli va ular orasidagi masofa, ularning o‘lchamlari elektr maydonning bir jinsli bo‘lmaslik darajasiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Laboratoriya ishi ko‘rsatadiki, gazlarning elektr mustahkamligi maydonning bir jinsli bo‘lmasligi darajasiga bog‘liq.

Keskin bir jinsli bo‘lmagan maydonda havo oralig‘ining raz-ryadlanish kuchlanishi egrilik radiusi kichik bo‘lgan elektrodning qutblanishiga ham bog‘liq.