2- leksiya Meliorativ hám qurılıs basqarıw sistemaları hám jùriw ùskeneleri. Jùk kóteriw hám tasıw mashinaları Reje

Meliorativ hám qurılıs mashinalarınıń jumıs ónimdarlıg‘ı.
Mashinalardıń jumıs ónimdarlıg‘ı texnikalıq xám ekspluatatsiyalıq jumıs ónimdarlıg‘ına bólinedi. texnikalıq jumıs ónimdarlıg‘ı kóbinese bir saatka, ekspuatatsiyalıq jumıs ónimdarlıg‘ı bolsa smena hám jıl ushın esaplanadı.
Bir saatlıq texnikalıq jumıs ónimdarlıg‘ı bolsa smena hám jıl ushın esaplanadı.
Bir saatlıq texnikalıq jumıs ónimdarlıg‘ı (P_t) bul mashinanıń anıq jumıs protsessinde bir saat dawamında toqtawsız islewi nátiyjesinde orınlang‘an jumısı bolıp tabıladı.
Smenadag‘ı ekspluatatsiyalıq jumıs ónimdarlıg‘ı (P_sm) smena dawamındag‘ı barlıq toqtawlar, qurılıs jumısları texnologiyası hám mashinalarınan paydalanıw shariyatına baylanıslı boladı.
Mashinanıń smenadag‘ı ekspluatatsiyalıq jumıs ónimdarlıg‘ı tómendegishe anıqlanadı
(1)
bunda: P_texn-texnikalıq jumıs ónimdarlıg‘ı;
P_sm-smena dawamında mashinanıń islegen saatları sanı;
T_s-smena waqtı, saat;
Σt_p- mashinanıń smena dawamındag‘ı toqtaw waqtı, saat.
Mashinanlardıń smenadag‘ı jumıs ónimdarlıg‘ın tómendegishe de anıqlaw mùmkin.
(2)
bunda: K_v-jumıs waqtınan ùnemli paydalanıw koeffitsienti.
Mashinalardı ob’ektten ob’ektke keshiriwge ketken waqıt, hawa-rayına baylanıslı toqtawlar, shólkemlestiriw waqtındag‘ı toqtawlar, dem alıs hám bayram kùnlerin esapqa alsaq, onda
(3)
Mashinanıń jıllıq ekspluatatsiyalıq jumıs ónimdarlıg‘ı tómendegishe anıqlanadı.
(4)
bunda: N-jıl dawamında mashinalar islegen smenealar sanı.

Texnikalıq jumıs ónimdarlıqtı esaplag‘anda mashinalardıń jumıs islew rejimin esapqa alıw kerek.

Dáwirli jumıs orınlawshı mashinalarda jumısshı hám salt háreketler almasıp turıladı. Ùzliksiz háreket etiwshi mashinalarda bolsa, jumısshı hám salt háreket birgelikte boladı. Dáwirli jumıs orınlawshı mashinalardıń jumıs ónimdarlıg‘ı tómendegishe anıqlanadı.
; m³/saat (5)
bunda: Q- bir dáwir dawamında alınatug‘ın ónim mug‘darı, m³;
t- dáwirdiń uzaqlılıg‘ı, saat.

Ùzliksiz jumıs orınlawshı mashinalardıń jumıs ónimdarlıg‘ı tómendegishe anıqlanadı.

m³/saat yamasa t/saat (6)
bunda: F -materialdıń kóldeneń kesimi maydanı, m²;
υ- mashinanıń háreket tezligi, m/s;
γ- materialdıń salmag‘ı, kg/m³.

Mashinanıń texnikalıq hám ekspluatatsiyalıq jumıs ónimdarlıg‘ın aldıńg‘ı jumıs usılların qollanıw arqalı joqarılatıw mùmkin.