2- ma’ruza elektr yoy yordamida qizdirish. Reja

---

2- MA’RUZA 
Elektr yoy yordamida qizdirish. 
Reja 
1.Induksion qizdirish asoslari. 
2.Kontakt payvandlash. 
 
Elektr yoyning xususityalari va tavsiflari. Yoy pechlarning turlari va yoy yordamida 
payvandlash. 
Katta miqdordagi issiqlik energiyasini talab qiladigan qator elektrotermik jarayonlarni 
amalga oshirishda organik yoqilg‘i hisobiga erishib bo‘lmaydigan yuqori haroratlarga, elektr yoy 
razryadi yoki oddiy qilib, aytganda elektr yoyi yordamida erishiladi. Ma’lumki, elektr yoyi 
to‘g‘risidagi qator fizik tushunchalar 1802 yilda rus fizigi V.V. Petrov tomonidan yoritib 
berilgan va hozirgi davrda, elektr yoyining turli jabhalarda keng foydalanilishi munosabati bilan, 
yoy to‘g‘risidagi tushunchalar atroflicha o‘rganilgan va boyitilgan. 
Elektr yoyi, elektr tokining gaz, par va vakuumdan o‘tishi oqibatida namoyon bo‘luvchi 
holatlarning biridir. Elektr yoyning asosiy xususiyatlari quyidagilardir; 
1) yoy razryadi elektr tokining nisbatan katta qiymatlarida namoyon bo‘ladi, masalan 
metallar uchun bu ko‘rsatgich 0,5 A va undan yuqori qiymatlarni tashkil qiladi; 
2) yoy markaziy qismning harorati 6000 - 18000 K ni tashkil qiladi; 
3) katoddagi tokning zichligi katta bo‘lib, 10
2
- 10
3
A/mm
2
ga teng; 
4) yoyning katod oldi qismidagi kuchlanishning tushishi 10 - 20 V ga teng bo‘lib, amalda 
tokka bog‘liq emas. 
Elektr yoy razryadi uch bo‘lakka bo‘linadi deb qabul qilingan bo‘lib, bular - yoyning 
katod oldi bo‘lagi, anodoldi bo‘lagi  va yoy ustuni bo‘lagi deb yuritiladi. 
YOyning katodoldi bo‘lagi bor yo‘i 10
-6 
m ni tashkil etadi, undagi kuchlanish tushishi 10-
20 V ni tashkil etadi, katodoldi elektr maydon kuchlanganligi 10
7 
V/m ga teng. Katodoldi 
bo‘lakdagi o‘tkazuchanlik asosan elektron o‘tkazuvchanlikga egadir.
Ionizatsiya jarayonini hosil qilish uchun elektronlar tomonidan ma’lum energiyani olish 
uchun etarli ‘isoblangan, “xaydash” kuchlanishi U
i