4- ma’ruza metall qizdirish elementlarini tanlash tartibi Reja

---

4- MA’RUZA 
Metall qizdirish elementlarini tanlash tartibi 
Reja 
1.Qizdirish elementlarining materiallari. Qizdirish elementlarining xisoblash. 
2.Metall qizidirish elemntlarini tanlash 
3.Haroratni o’lchash va rostlash qoidalari 
Katta miqdordagi issiqlik energiyasini talab qiladigan qator elektrotermik 
jarayonlarni amalga oshirishda organik yoqilg‘i hisobiga erishib bo‘lmaydigan 
yuqori haroratlarga, elektr yoy razryadi yoki oddiy qilib, aytganda elektr yoyi 
yordamida erishiladi. Ma’lumki, elektr yoyi to‘g‘risidagi qator fizik tushunchalar 
1802 yilda rus fizigi V.V. Petrov tomonidan yoritib berilgan va hozirgi davrda, 
elektr yoyining turli jabhalarda keng foydalanilishi munosabati bilan, yoy 
to‘g‘risidagi tushunchalar atroflicha o‘rganilgan va boyitilgan. 
Elektr yoyi, elektr tokining gaz, par va vakuumdan o‘tishi oqibatida 
namoyon bo‘luvchi holatlarning biridir. Elektr yoyning asosiy xususiyatlari 
quyidagilardir; 
1) yoy razryadi elektr tokining nisbatan katta qiymatlarida namoyon bo‘ladi, 
masalan metallar uchun bu ko‘rsatgich 0,5 A va undan yuqori qiymatlarni tashkil 
qiladi; 
2) yoy markaziy qismning harorati 6000 - 18000 K ni tashkil qiladi; 
3) katoddagi tokning zichligi katta bo‘lib, 10
2
- 10
3
A/mm
2
ga teng; 
4) yoyning katod oldi qismidagi kuchlanishning tushishi 10 - 20 V ga teng 
bo‘lib, amalda tokka bog‘liq emas. 
Elektr yoy razryadi uch bo‘lakka bo‘linadi deb qabul qilingan bo‘lib, bular - 
yoyning katod oldi bo‘lagi, anodoldi bo‘lagi va yoy ustuni bo‘lagi deb 
yuritiladi. 
YOyning katodoldi bo‘lagi bor yo‘i 10
-6 
m ni tashkil etadi, undagi 
kuchlanish tushishi 10-20 V ni tashkil etadi, katodoldi elektr maydon 
kuchlanganligi 10
7 
V/m ga teng. Katodoldi bo‘lakdagi o‘tkazuchanlik asosan 
elektron o‘tkazuvchanlikga egadir.
Ionizatsiya jarayonini hosil qilish uchun elektronlar tomonidan ma’lum 
energiyani olish uchun etarli ‘isoblangan, “xaydash” kuchlanishi U
i