2-§. Nurlaniw intensivliginiń statistikaliq tarqaliwi laboratoriyalıq jumıstıń maqseti

Eksperimentti orınlawda kerek bolatuǵın ásbap-úskeneler dizimi: 
Ásbap-úskeneler atı 
Sanı 
Nomeri 
Sensor 
 
1 dana 
524010 
2 
1 dana 
524 200 
korobka, 
schetchik trubkası menen 
1 dana 
1 dana 
524 033 
559 01 
Radioaktiv izotoplar jıynaǵı: 
Stronciy-90 (Sr-90) 
Ceziy-137 (Cs-137) 
1 dana 
1 dana 
 
AJ-2315 
AJ-2411 
Schetchik trubkası hám úlgini uslap 
turıwshı úlken hám kishi qısqıshlar 
1 dana 
1 dana 
591 21 
590 20 
Sterjen hám 
podstavka 
2 dana 
2 dana 
532 16 
300 11 
Personallıq kompyuter, 
 
1 dana 
 
Qosımsha úskeneler 
schetchik, trubkası menen 
1 dana 
524 0331 
Reproduktor 
1 dana 
587 07 

---

4 
2-súwret. Eksperimentallıq dúzilistiń sxeması. 
Dúzilisti jumısqa tayarlaw 
 
Sterjenler podstavkalarǵa bekitiledi. Soń qısqıshlar sterjenlerge kirgizip 
qoyıladı. Schetchik trubkasınıń kabeli Sensor-
dıń A portına bekitilgen
korobkaǵa qosıladı (2-súwretke qarań). Sensor-
kabeli arqalı 
personallıq kompyuterge qosıladı. Radioaktiv úlgi hám schetchik trubkası 
kόsherleri bir tuwrınıń boyında jatatuǵınday etip qısqıshlarǵa ornalastırıladı. 
Eksperimentallıq jumıstıń orınlaw tártibi 
Jumıstı orınlawda ámel qılıw kerek bolǵan qáwipsizlik texnikasınıń 
qaǵıydaları. Radioaktivli úlgiler menen islesken waqıtta olardıń belgilengen 
normalardan artıq nurlanıw dozası insan den sawlıǵına qáwip tuwdıratuǵınlıǵın 
esten shıǵarmaw kerek. Radioaktivli úlgilerdi olardıń qáwipsizligine juwapker hám 
A kategoriyasına iye bolǵan qánigelerdiń ruxsatısız paydalanıwǵa bolmaydı. 
Radioaktivli úlgilerdiń stoxastikalıq (itimallı tásiri uzaq waqıttan soń belgi 
beretuǵın) hám deterministikalıq (tásiri sol waqıtta belgi beretuǵın) tásirlerinen 
zıyanlanbaw ushın olardan qorǵanıwdıń tόmendegi aspektlerin biliw kerek boladı: 
1. Ara qashıqlıq. Radioaktivli úlgi menen paydalanıwshı arasındaǵı qashıqlıq 
qanshama úlken shamada bolsa zıyanlanıw itimallıǵı sonshelli az boladı. 
2. Waqıt. Paydalanıwshı radioaktivli úlgini tek ǵana paydalanıw waqtında ǵana 
konteynerinen alıp, soń tezlikte onı konteynerine qaytarıwı kerek. Qanshama az 
waqıt dawamında onı paydalansa zıyanlanıw itimallıǵı sonshelli az boladı. 

---

5 
3. Ekranlaw (tosıq). Radioaktivli úlgiler menen islesken waqıtta úlgi hám 
paydalanıwshı arasındaǵı tosıqlar hám qorǵanıwshı ekran túri menen qalıńlıǵına 
baylanıslı onnan zıyanlanıw itimallıǵın kemeytiriw múmkin. 
4. Muǵdarlıq. Radioaktivli úlgiler menen islesken waqıtta olardıń aktivligi kem 
bolǵan túrinen paydalanılsa onıń zıyanlawshı tásiri sonshelli kem boladı. 
Radioaktiv úlgiler menen ruxsat etilmegen shaxslardıń jumıs islewi qadaǵan 
etiledi. 
Radioaktiv úlgilerdi jumısta paydalanıwdan aldın onıń pútin ekenligine, yaǵnıy 
korpusınıń sınbaǵanlıǵına isenim payda etiń. 
Radioaktiv úlgilerdi laboratoriya xanasında saqlaǵan waqıtta, insanlardı onıń 
nurlandırıwshı tásirinen ekranlaw maqsetinde arnawlı metall seyflerde saqlań. 
Minimum ekspoziciya waqtı hám minimum aktivlikke erisiw ushin radioaktiv 
úlgilerdi tek jumıstı orınlaw waqtında ǵana konteynerinen shıǵarıp alıń. Basqa 
waqıtta onı konteynerinen shıǵarmań.