2-амалий иш мавзу: Янчиш схемаларини танлаш ва ҳисоблаш

Гравитатсия усулида бойитиш технологик схемаларини танлаш.


<sub>7-расм. Волфрамли рудаларни бойитишнинг танланган технологик схемаси


Берилган схемада жараёнлар сони 8 та, улардан 5 таси ажралиш жараёнлари, 3 таси қўшилиш жараёнлари. Ажралиш маҳсулотларининг сони 10 та, қўшилиш маҳсулотларининг сони 3 та.</sub>

, ;

1. 
   Схемани ҳисоблаш учун дастлабки кўрсаткичларнинг керакли ва етарли сонини аниқлаймиз.
   

2. 
   Қайта ишлаш маҳсулотларига доир дастлабки кўрсаткичларнинг керакли ваетарли сонини аниқлаймиз.
   

3. 
   Ажралишга доир кўрсаткичларнинг максимал сони аниқланади.
   

4. 
   Қимматбаҳо компонентнинг миқдорига доир кўрсаткичларни қуйидаги шароитда аниқлаймиз.
   

;



5. Рудани бойитилувчанликка текшириш ва бойитиш фабрикаси иш тажрибаларига таяниб дастлабки кўрсаткичларнинг сон қийматини қабул қиламиз.




6. _{нинг қийматларини аниқлаймиз}.
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,

6. формулаорқали нинг маълум қийматлари боъйича 3, 6, 8, 10, 13 –маҳсулотларнинг чиқишини аниқлаймиз.
,
,
,
,
,
8. Мувозанат тенгламалари орқали қолган ҳамма маҳсулотларнинг чиқишини ҳисоблаймиз.
,
,
,
,
,
,
,
9. формула орқали маҳсулотлардаги қимматбаҳо компонентнинг миқдорини ҳисоблаймиз.

,
,
,
,
,
,

10. _{формула орқали маҳсулотларнинг оғирлигини аниқлаймиз}.
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,

11. формула орқали маҳсулотлардаги металнинг миқдорини аниқлаймиз.


,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,
,

<sub>Бойитишнинг ҳисобланган миқдор схемаси махсус форма асосида 4-жадвалга киритилади


4-жадвал. Бойитишнинг миқдор схемасини қайд қилиш шакли</sub>

№	Жараёнлар ва маҳсулотларнинг номи	Қ, т/соат
И 1. 11.	Чўктириш Тушади: Классификатор қуюлмаси. Оралиқ маҳсулот	300,0 13,05	100 4,35	3,1 13,3	100 18,7	9,3 1,74
2. 3. 4.	Жа'ми Чиқади: Бойитма Чиқинди	313,05 23,4 289,65	104,35 7,8 96,55	16,4 40 0,57	118,7 100,9 17,8	11,04 9,39 1,65
ИИ 3. 4.	Жа'ми: Бойитмани тозалаш Тушади: Бойитма Бойитиш столичиқиндиси	313,05 23,4 4,23	104,35 7,8 1:41	40,57 40 17,15	118,7 100,9 7,8	11,04 9,39 0,72
5. 6. 7.	Жа'ми Чиқади: Тозалаш бойитмаси Тозалаш чиқиндиси	27,63 18,18 9,45	9,21 6,06 3,15	57,15 50,0 10,72	108,7 97,8 10,9	10,11 9,09 1,02
ИИИ 4.	Жа'ми Назорат чўктириш Тушади; Бойитиш столичиқиндиси	27,63 289,65	9,21 96,55	60,72 0,57	108,7 17,8	10,11 1,65
10. 12.	Жа'ми Чиқди; Назорат чўктириш бойитмаси. Назорат чўктириш чиқиндиси.	289,65 3,6 286	96,55 1,2 95,35	0,57 20 0,32	17,8 7,8 10,0	1,65 0,72 0,93
6.	Жа'ми Бойитиш столи Тушади: Тозалаш бойитмаси	289,6 18,18	96,55 6,06	20,32 50,0	17,8 97,8	1.65 9,09
8. 9.	Жа'ми Чиқади; Бойитиш столибойитмаси. Бойитиш столичиқиндиси	18,18 13,95 4,23	6,06 4,65 1,41	50,0 60,0 17,1	97,8 90 7,8	9,09 8,37 0,72
12.	Жа'ми Винтли саралагич Тушади; Назорат чўктириш чиқиндиси	18,18 286,0	6,06 95,35	67,1 0,32	97,8 10,0	9,09 0,93
13. 14.	Жа'ми Чиқади; Винтли саралагичбойитмаси. Винтли саралагич чиқиндиси.	286,0 6,0 280,0	95,35 2,0 93,35	0,32 12 0,066	10,0 8,0 2,0	0,93 0,744 0,186
	Жа'ми	286	95,35	12,066	10	0,930

Флотатсия усулида бойитишнинг техонлогик схемасини танлаш.
Фойдали қазилмаларни флотатсиялаш жараёнида турли - туман технологик схемалар қўлланилади. Флотатсион схемани танлаш бойитилаётган маҳсулотнинг флотатсион хоссасига, бойитманинг сифатига қўйилаётган талабга ва бир қатор техник-иқтисодий омилларга боғлиқ.
Кўп ҳолларда битта флотатсия жараёни натижасида охирги бойитма ва ташлаб юбориладиган чиқинди олишга еришилмайди. Шунинг учун, флотатсия схемалари бир нечта флотатсия жараёнларидан ташкил топади: асосий флотатсия, тозалаш флотатсияси ва назорат флотатсияси.
Асосий флотатсия – флотатсион бойитишнинг биринчи жараёни ҳисобланиб, қимматбаҳо компонентни бўш тоғ жинсларидан ажратиш мақсадида ўтказилади. Натижада хомаки бойитма ва чиқинди олинади.
Тозалаш флотатсияси – ўзидан олдинги жараёнларда олинган хомаки бойитманинг сифатини яхшилаш мақсадида ўтказиладиган флотатсия жараёнси.
Назорат флотатсияси – асосий флотатсия натижасида олинган чиқинди таркибидаги қимматбаҳо компонентни яна бир бор ажратиб олиш мақсадида ўтказиладиган жараён.
Флотатсион схемалар – флотатсия босқичи васиклларининг сони билан бир–биридан фарққилади.
Флотатсия босқичи деб, маҳсулотни ма'лум йирикликкача янчиб, кейин флотатсиялаш жараёнини ўз ичига олган технологик схеманинг бир қисмига айтилади.
Фойдали минералнинг хоссаси ва ундаги минерал заррачаларнинг ўлчамига қараб бир ёки кўп босқичли флотатсион схемалар ишлатилади.
Флотатсия тсикли деб, қайтадан флотатсияланмайдиган бир ёки бир нечта тайёр маҳсулотлар олинадиган флотатсия жараёнларининг гуруҳига айтилади.
Қимматбаҳо компонентларнинг ажралиш кетма–кетлигига қараб, полиметал рудаларни бойитишда коллектив, селектив ва коллектив–селектив флотатсия схемалари мавжуд бўлади.
Агар охирги бойитмага бира-тўла бир нечта минерал (масалан, мис ва никел сулфидлари, мис-молибден, қўрғошин–рух) ажралса, бундай флотатсия коллектив флотатсия дейилади.
Агар рудадан қимматбаҳо компонентлар кетма-кет ажратиб олинса, бундай флотатсия селектив флотатсия дейилади.
Коллектив-селектив флотатсияда ҳамма қимматбаҳо компонентлар аввал коллектив бойитмага ажралади, кейин еса ундан алоҳида минераллар флотатсияланади. Бир босқичли флотатсия схемалари бўйича шеелитли, флюоритли, баритли, сподуменли рудалар бойитилади. Бу рудаларни бойитиш схемаларида тозалаш ва назорат флотатсияларининг сони турлича бўлади.
Флотатсия схемалари босқичлар васикллар сони, бойитма ва чиқиндини назорат флотатсияси сони билан ажралади. Бойитишнинг босқичи ва сикллари сони флотатсиянинг принтсипиал схемасини аниқлаб берувчи асосий белги ҳисобланади.
Флотатсиянинг принтсипиал схемаси деб шундай схемага айтиладики, унда фақат босқич ва сикллар ва ҳар бир босқич ва сиклдаги бошланғич ва охирги маҳсулотлар коърсатилади. Босқичлари сонига коъра флотатсия схемалари бир-, икки- ва коъп босқичли схемаларга боълинади.
Ҳар бир бойитиш босқичи бир ёки бир нечта сикллардан иборат боълиши мумкин.
Амалиётда қоълланадиган коъпчилик монометалл рудаларни бойитишнинг флотатсия схемаси қуйидагича боълади (5.1-расм).

8-расм. Бир боскичли флотатсиянинг принтсипиал схемаси куринишлари

а — бир тсиклли;

б — икки тсиклли (кум ва шламни алохида бойитиш)

Монометалл рудаларнинг принтсипиал флотатсия схемасини танлаш асосан рудадаги фойдали минералнинг донадорлигига ва унинг янчиш жараёнида шламланишга мойиллигига боғлик.

Умумий қоида: фойдали минералнинг донадорлиги (руда таркибида жойлашиши) оълчами боъйича қанча нотекис боълса, янчиш жараёнида шунча коъп шламланади ва бойитиш схемасида босқичлар сони коъпайишига олиб келади.