2-амалий иш мавзу: Янчиш схемаларини танлаш ва ҳисоблаш

Монометал рудаларнинг металлар мувозанатини ҳисоблаш

Металларнинг технологик мувозанати руда ва бойитиш маҳсулотлари ва аниқ вақт оралиғида қайта ишланган қуруқ руда массасининг кимёвий таҳлили асосида тузилади. Технологик мувозанат технологик жараёнларни бошқариш ва назорат қилиш, олинадиган бойитма ва чиқинди таркибидаги қимматбаҳо компонентларни ме'ёрида ушлаб туришни назорат қилиш ва металларни бойиттмага ажралишини аниқлаш учун зарур.

Металлар мувозанати руда ва бойитиш маҳсулотларининг технологик коърсаткичлари орқали ҳисобланади.
Қуйидаги белгилашларни киритамиз:
α-β-θ – мос ҳолда бош маҳсулот, бойитма ва чиқинди таркибидаги қимматбаҳо компонент миқдори;
γ_д, γ_б, γ_ч – мос ҳолда бош маҳсулот (γ_д=100%), , бойитма ва чиқиндинингчиқиши, %;
ε –бош маҳсулотдаги металнинг ажралиши, 100% ;
ε_б –метални бойитмага ажралиши, %;
ε_ч –метални чиқиндига ёъқотилиши, %.
Рудадаги металнинг миқдори унинг бойитма ва чиқинди таркибидаги миқдори йиғиндисига тенг:


Бойитманинг чиқиши:

.
Метални бойитмага ажралиши қуйидаги формула билан аниқланади
,
агар бойитманинг чиқиши номалум боълса, у ҳолда
.
Металнинг чиқиндига ёъқолиши:
ε_ч=100-ε_б, %.


Мисол
Мис рудаси таркибидаги миснинг миқдори 0,5% (α_Си=0,5%); бойитмадаги миснинг миқдори 18 % (β_Си=18%).Миснинг бойитмага ажралиши ε_Си=92 %; фабриканинг иш унумдорлиги 10000 т/сутка га тенг.
Мис бойитмасининг чиқиши, чиқиндининг чиқиши, миснинг чиқиндига ёъқотилиши, чиқиндидаги миснинг миқдори ва мис бойитмасининг массасини ҳисобланг
Ҳисоблаш натижалари металлар мувозанати жадвалига киритилади (5-жадвал).

Мис бойитмасининг чиқишини топамиз:

Чиқиндининг чиқиши:

Миснинг чиқиндига юкотилиши:
.
Чиқинди таркибидаги миснинг миқдори:
.
Мис бойитмасининг миссаси:

Чиқиндининг массаси:

5-жадвал. Металлар мувозанати жадвали

Маҳсулот	Маҳсулотчиқиши		Миснинг миқдори, %	Миснингажралиши, εСи,%
	%	т/сут
Бойитма	2,55	255	18	92
Чиқинди	97,45	9745	0,041	8
Бош маҳсулот	100	10000	0,5	100