2. Amaliy ish. Tizimli blok qismlari bilan tanishish. Darsning maqsadi

Razryadlilik. Mikroprotsessorning razryadliligi, u bir takt davomida o’zining registrlarida nechta bit qabul qilishi va qayta ishlashi mumkinligini ko’rsatadi. Mikroprotsessor razryadliligi komandali shina razryadliligi bilan belgilanadi, Ya’ni shinadagi uzatuvchilar soniga bog’liq, ulardan aslida komandalar uzatiladi. Zamonaviy Intel oilasiga mansub protsessorlar 32-razryadlidir.
Ishchi quvvati. Mikroprotsessor ishchi quvvatini tizimli (ona) plata ta’minlaydi. Shuning uchun turli markadagi protsessorlarga turli tizimli plata javob beradi. Protsessorlarning ishchi quvvati 3V dan oshmaydi.
Kesh-xotira. Protsessor ichida ma’lumot almashishi protsessor va operativ xotira orasidagi almashishdan ancha tez bajariladi. Shuning uchun operativ xotiraga murojaatlarning sonini kamaytirish maqsadida protsessor ichida o’rta operativ xotira yoki kesh-xotira yaratiladi. Protsessorga, agar ma’lumot kerak bo’lsa, u avval kesh-xotiraga murojaat qiladi, agar bu ma’lumot unda bo’lmasa, so’ngra operativ xotiraga murojaat qiladi. yerda bo’lishi ehtimolligi, tabiiyki, shuncha katta bo’ladi.
Kesh-xotira, ba’zi adabiyotlarda ichki xotira terminida berilgan. Intel-30386 DX yoki Intel-80386SX lar uchun 64kbayt kesh-xotira qoniqarli, 128 Kbayt esa juda ham etarlidir. Intel-80386DX, DX2,DX4 va Pentium kompyuterlari 256 Kbayt kesh-xotira bilan ta’minlangan bo’ladi, 32 Mbayt operativ xotirali Pentium kompyuterlari uchun esa 512 Kbaytli kesh-xotiraga ega bo’lish maqsadga muvofiqdir.
Eng zamonaviy Pentium Pro mikroprotsessorlarida Kesh-xotiraning bir qismi protsessor bilan bir korpusda joylashtirilgan (boshqacha aytganda, mikroprotsessorga tikilgan) va ularda kesh-xotira sig’imi 512, 1024, 2048 Kbaytgacha boradi.
Shinalar. Boshqa qurilmalar birinchi navbatda operativ xotira bilan protsessor provodniklarining (uzatgichlar) shodasi (boshqacha nomi shinalar) bilan bog’lanadi. Shinalar uch turga ajratiladi:
Adresli shina. Bu shinadan yuboriladigan ma’lumotlar operativ xotira yacheykalarining adresi deb tushuniladi. Xuddi shu shinadan protsessor bajariladigan komandalar adresini va shu komandalar ishlatadigan ma’lumotlarni o’qiydi. Zamonaviy protsessorlarda adresli shina 32-razryadli, ya’ni u 32 uzatgichdan iborat.