2-Amaliy mashg’ulot. Tеkis mехanizmlarni strukturaviy tahlili ishning maqsadi

2-Amaliy mashg’ulot.
TЕKIS MЕХANIZMLARNI STRUKTURAVIY TAHLILI
Ishning maqsadi:
Tekis mexanizmlarning tuzilishini o’rganish va kinematic tahlil qilish.Chebishev P.L. formulasi yordamida mexanizmlarning qo’zg’aluvchanligini aniqlash malakasiga ega bo’lish.
Kerakli jihozlar:
Tekis mexanizmlar modullari, bo’g’inlari,burchak o’lchagich,sirkul,metal chizg’ich,qalamlar,A4 formatidagi qog’ozlar
Topshiriq
1.Mashinasozlikda qo’llaniladigan mexanizmlarning strukturali
sxemalarini chizish va ularning harakati bilan tanishish. 2.Berilgan mexanizmlarning qo’zg’aluvchan va qo’zg’almas bog’inlari sonini aniqlash,mexanizmdagi IV va V sinf kinematik juftlarni sonini aniqlash.
3.Berilgan mexanizmlarni qo’zg’aluvchanlik darajasini aniqlash. 4.Bajarilgan amaliy ish bo’yichahisobot tayyorlash.

Asosiy tushunchalar

Zveno
mezanizmni tarkibiga kiruvchi bir va bir necha jismlarni qo’zg’almas
bog’lanishdan tashkil topgan jismlar turkumiga aytiladi.
Ular shakli va harakatining xarakteriga qarab quyidagilarga bo’linadi:

qo’zg’almas zveno (stoyka);
krivoship – qo’zg’almas o’q atrofida to’liq aylanuvchi zveno;
koromislо – qo’zg’almas o’q atrofida aylanma-tebranma harakat qiluvchi zveno;
shatun – qo’zg’aluvchi zvenolar bilan birikib, tekis-parallel harakatlanuvchi zveno;
polzun-boshqa zvenoga nisbatan ilgarilanma harakat qiluvchi zveno;
kulisa-polzun qo’zg’aluvchan yo’naltiruvchi zvenosi;

Asosiy tushunchalar

Kinematik
juftlik
ikki zvenoning o’zaro qo’zg’aluvchi bog’langan joyiga aytiladi.

Quyi kinematik juft - bog’lanishlar yuza yoki sirt orqali
Oliy kinematik juft – chiziq yoki nuqta orqali

Krivoship-shatunli mexanizm

О
А
В
Tayanch
Krivoship
Shatun
Polzun
Tekis mexanizmlarning qo’zg’aluvchanlik darajasi Chebishev P.L. formulasi
W=3n-2P5-P4
W-mexanizmning qo’zg’aluvchanlik darajasi
n-qo’zg’aluvchan bo’g’inlar (zvenolar) soni
P5- V-sinf, mexanizmdagi bir qo’zg’aluvchanlikga ega bo’lgan kinematik juftlar soni
P4 - IV –sinf, mexanizmdagi ikki qo’zg’aluvchanlikka ega
bo’lgan kinematik juftlar soni
О
А
В
Bunda n= 3
P5= 4
W=3n-2P5-P4 = 3∙3-2∙4 = 1
Demak: W = 1 ga teng ekan
Chebishev P.L. Formulasi yordamida mexanizmlarning erkinlik darajasini
aniqlash
1
2
3

7 ta zveno (bo’g’in) bor

1
7
6
5
4
3
2

10 ta kinematik juftlik bor

I
IV
II
III
V
VI
VII
VIII
IX
X
W=3n-2P5-P4 = 3∙7-2∙10 = 1

1. Richagli mехanizmlarni strukturaviy sхеmalarini tuzish

1.Tеkis mехanizm sхеmasi

№ sх	№ zv	Zvеnоlar- ning harakati	Zvеnоlarni nоmi	KJ bеlgilash	KJ klassifikasiyasi
					KJ sinfi	Quyi оliy	Aylanma ilgarilam	Bоg`la- nish turi
1

№ sх	Qo`zg`aluvchi zvеnоlar sоni va KJ klassi							Tеkis mехanizmlarni erkinlik darajasi
	n	p5	p4	p3	p2	p1	q	W=3n-2p5-p4=
1.

2. Mехanizm zvеnоlarini harakat haraktеrini va kinеmatik juftlarini (KJ) klassifikasiyasi richagli mехanizm.
3. Mехanizm erkinlik darajasini aniqlash.