2-bap. A’meliy jumis materiallari 1-a’meliy jumıs: Agregat quramin traktor tartiw ku’shinen paydalanıw koeffitsenti
Download 0.5 Mb. Pdf ko'rish
|
04 ТваКХМФТС Амелий кк-2019
|
1 2-BAP. A’MELIY JUMIS MATERIALLARI 1-a’meliy jumıs: Agregat quramin traktor tartiw ku’shinen paydalanıw koeffitsenti boyınsha bahalaw Jumıstın` maqseti: Berilgan islep shıg`arıw protsessin a`melge asırıw ushın traktordın` tartıw ku`shinen u`nemli paydalanıw da`rejesine (koeffitsientine) karay tirkemeli ha`m aspalı su`rim agregatının` optimal quramın tiykarlaw ta`rtibin u`yreniw.
Atızdın` o`lshemleri: beti________ga; uzınlıg`ı_______m; qıyalıg`ı i =________; topıraqtın` salıstırma qarsılıg`ı_________kN/m 2 ; su`rim teren`ligi ______m. Agregat quramın tiykarlaw ushın traktor ha` pluglardı tan`lawda birinshi na`wbette fermer xojalıg`ının` ayrıqsha jaylasıw ko`rsetkishleri, yag`nıy: jer relefi, topıraq-ıqlım jag`dayı, atızdın` maydanı ha`m uzınlıg`ı ha`m de orınlanatug`ın tiykarg`ı ha`m ja`rdemshi jumıslardın` tu`ri ha`m de olardın` ko`rsetkishlerine ayrıqsha a`hmiyet beriledi. Ko`p energiya talap etiletug`ın jer su`riw jumısların orınlawda maydanı 5 gektarg`a shekem bolg`an atızlarda 60-100 kVt quwatqa iye bolg`an DT-75M, VT-100 ha` T-401S markalı shınjırlı ha`m Axsos-340S, TS-6070, MX-140 markalı do`n`gelkli traktorlardı, 5-10 gektarlı maydanlarda quwatlıg`ı 100-130 kVt quwatqa iye bolg`an VT-150 ha`m XTZ-181 markalı shınjırlı ha`m Arion-640S, K-701, T- 150K markalı do`n`gelkli ha`m de 10 gektardan joqarı bolg`an maydanlardı su`rim quwatı 130 kVt tan joqarı bolg`an Axion-850, MX-250, Magnum markalı traktorlardan ha`m olarg`a tuwrı keletug`ın aspa, awdarmalı pluglar menen birge paydalanıw maqsetke muwapıq esaplanadı.
Joqarıdag`ılardı esapqa alg`an halda 4, 5 ha`m 6-kestelerden atızdın` berilgen jag`daylarına tuwrı keletug`ın______________ markalı traktor ha`m aspalı yamasa tirkemeli _________ markadag`ı plug qabıl qılınadı. 2. Qabıl qılıng`an traktor ha`m plugtın` to`mendegi ko`rsetkishleri:
Traktordın` quwatı_________kVt; salmag`ı_______kN. Plug korpusının` salmag`ı_______kN, traktorg`a tirkew usılı_________, qamraw ken`ligi_______m. 3. Traktordın` ilgegindegi tartıw ku`shin anıqlaw. Jer su`riw jumısın orınlaw ushın 1 ha`m 2-kestelerge tiykarlanıp usınıs etilgen agrotexnikalıq tezlikler shegarasına V
km/saat tuwrı keletug`ın traktordın` tezlik berilisi_________, ha`reket tezligi V T_____________ km/aoat ha`m ilgektegi tartıw ku`shi P mk ________ kN qabıl qılınadı. 4. Plug korpusının` sanı tabıladı: - tirkemeli plug ushın TP TS TP TP B i G P N × - = dana;
- aspa plug ushın ,
TS TK AP B i G P N × - = dona.
Bul jerde P TK - tartıwg`a qarsılıg`ı, kN; G TS -traktordın` salmag`ı, kN; i - atızdın` qıyalıg`ı; V TP -tirkemeli plug korpusının` qarsılıg`ı, kN; V AP - aspa plug korpusının` qarsılıg`ı, kN. 5. Plug korpusının` qarsılıg`ı to`mendegishe anıqlanadı: 2 - tirkemeli pluglar uchun kN. - aspa pluglar ushın kN. Bul jerde: k p - topıraqtın` salıstırmalı qarsılıg`ı, kN/m 2 ;
b - bir korpustın` qamraw ken`ligi, m; g p -bir korpustın` salmag`ı, kN, g p = 2,7-3,1 kN; λ p - aspa plug penen islegende traktorg`a tu`setug`ın qosvmsha ju`kti esapqa alıwshı koeffitsient, λ p = 0,5-1,0. Korpuslar sanının` anıqlang`an ko`rsetkishi en` kishi pu`tin sang`a keltiriledi. Mısalı, N TP ha`m N OP m=2,6 » 2 dana. 6. Traktordın` tartıw ku`shinen paydalanıw koeffitsienti Tirkemeli plug uchun . aspa pluglar ushın formulalar menen tabıladı. Traktordın` tartıw ku`shinen paydalanıw koeffitsienti
80…0,95 bolıwı kerek. Esaplang`an ko`rsetkishlerdin` na`tiyjelerine tiykarlanıp juwmaq jayozıladı. Jumıs boyınsha esabatta: jumıstın` maqseti, berilgen protsesstin` jag`dayları (tapsırma); jumıstı orınlaw ta`rtibi boyınsha esap-sanaqlar ha`m anıqlang`an mag`lıwmatlar jazıladı ha`m de alıng`n na`tiyjelerge karap juwmaq jazıladı. 3 2-a’meliy jumıs: Agregat quramın jumıs jolları koeffitsenti boyınsha bahalaw Jumıstın` maqseti: Berilgan jer maydanı ushın mashina-traktor agregatının` quramın isshi jolları koeffitsientinin` mug`darına qarap tan`law ta`rtibin u`yreniw. O`ndirslik protsessinin` jag`dayları (tapsırma): ▪ o`ndirislik protsessi______________, ▪ atızdın` o`lshemleri: beti F
Respublikamızda awıl xojalıg`ı o`nimleri suwg`arılatug`ın maydanlarda jetistiriledi. Bul maydanlardın` o`lshemleri (beti, uzınlıg`ı, qıyalıg`ı) ornının` ta`biyg`ıy ıqlım jag`daylarınan kelip shıqqan hallda, yag`nıy: jerdin` relefi, suwg`arıw usılları ha`m basqa faktorların esapqa alıp qabıl qılınadı. Sonın` ushın fermer xojalıg`ındag`ı bar bolgan egislik atızlarının` (konturlarının`) beti ha`m uzınlıg`ı birdey bolg`an maydanlardın` en` ko`p mug`darına qarap agregatlardı tan`law, olardan joqarı na`tiyjeli paydalanıw imkanın beredi.
usılı atızdı bo`lmesten aldın anıqlanadı. Bunda aldıng`ı jumıstı orınlag`an agregattın` ha`reketleniw bag`darı, agregattın` forması, o`lshemleri ha`m de atızdın` beti ha`m suw menen jemiriliw bag`darı, burılıw jolının` o`lshemleri, agregatqa ko`rsetiletug`ın texnikalıq ha`m texnologiyalıq xızmet qolaylıqları itibarg`a alınıwı kerek boladı. Agregattın` ha`reket usılına tiykarlang`an jumıstın` tu`ri, atızdın` jag`dayın belgilewshi agrotexnikalıq talaplarg`a karay joqarı is o`nimine ha`m sıpat ko`rsetkishlerine erisiw mu`mkin bolg`an ha`reketleniw ha`m burılıw usılları 8 ha`m 9-qosımshalarg`a tiykarlanıp qabıl kılınadı. Variantlar Agregat quramı Ha`reketleniw usılı Burılıw usılı 1. 2. 3. 2. Berilgen atız maydanı ushın agregattı tan`lawda onın` ha`reketleniw usılı tuwrı qabıllang`anın belgilewshi isshi jolları koeffitsientinin` mug`darına qarap anıqlanadı. Isshi ju`ris jolları koeffitsienti to`mendegishe anıqlanadı:
× + × × » + = å å å j Bul jerde: L i ha`m L x - agregattın` isshi ha`m xolostoy ju`riw jolı, m; n i ha`m n x - isshi ha`m xolostoy ju`risler sanı, dana. Agregattın`: isshi ju`ris jolı - L
= L D – 2E xolostoy ju`ris jolı - L x (8-keste). Isshi ha`m xolostoy ju`risler
= = Burılıw jolının` eni E = V b + 0,5d a + e. 4 bul jerdu: B-burılıw usılına baylanıslı bolg`an koeffitsient: sırtmaqsız burılıw ushın B=1,1 ha`m sırtmaqlı ushın B=2,8 teng;
-agregattın` burılıw radiusı, m (3-keste); B i ha`m d a - agregattın` qamraw ha`m konstruktiv ken`ligi, m e - agregattın` shıg`ıw uzınlıg`ı, m. Agregattın` shıg`ıw uzınlıg`ı, tirkemeli agregatlar ushın- e=(0,5…0,75)L a ; Aspalı agregatlar ushın e=(0,l…0,2)L a. L a - agregat uzınlıg`ı traktor ha`m mashinanın` kinematik uzınlıg`ına (3 ha`m 4-kesteler) ten`, L a = L tp + L M. Alıp barılg`an esaplaw na`tiyjeleri 18.1-kestege kiritiledi ha`m olarg`a tiykarlanıp juwmaq beriledi. 18.1-keste Agregatlardın` ko`rsetkishleri № Kinematikalıq ko`rsetkishleri Burılıw ko`rsetkishleri R b B i d a L TR L tir L M L a n i B V e L x E φ 1. 2. Jumıs boyınsha esabatta: Jumıstın` maqseti, berilgen protsesstin` jag`dayları (tapsırma); jumıstı orınlaw ta`rtibi boyınsha esap-sanaqlar ha`m anıqlang`an mag`lıwmatlar 18.1-keste ko`rinisinde jazıladı ha`m de alıng`an na`tiyjelerge karap juwmaq beriledi.
5 3-a’meliy jumıs: Agregattıń haqıyqıy jumıs óniminnen paydalanıw koeffitsentleri boyınsha bahalaw Jumıstın` maqseti: Berilgan o`ndirislik protsessti ha`m agregat quramı ushın onın` smenadag`ı is o`nimin esaplawdan ibarat. O`ndirislik protsesstin` jag`dayları (tapsırma): O`ndirislik protsess ___________________________________________ . Bizge belgili, jumıs waqtında agregat tuwrı sızıqlı boylap anıq ha`reketlenbesligi, islew berilgen atızdı qaytadan qısman qosıp islew, traktordın` tayg`anawı, xolostoy ju`risleri, texnologiyalıq ha`m texnikalıq xızmet ko`rsetiwde toqtap turıwı ha`m basqa sebeplerge ko`re onın` haqıqıy is o`nimin teoriyalıq is o`nimine salıstırg`anda basqasha boladı. Tapsırmada berilgen o`ndirislik protsessti a`melge asırıw ushın kerek bolatug`ın agregat quramı, yag`nıy, traktor markası_________ha`m mashina markası 4-qosımshag`a tiykarlanıp alınadı ha`m onın` qamraw ken`ligi______m, konstruktiv ken`ligi_____m, xarakat tezligi_______ km/saat jazıp alınadı. Jumıstı orınlaw ta`rtibi: 1. Agregattın` teoriyalıq is o`nimi to`mendegishe tabıladı: smena ga T V B W SM t K T / , 1 , 0 × × × = bul jerde: V k -agregattın` konstruktiv qamraw ken`ligi, m (3-qosımsha). V T -traktordın` belgili berilisindegi tezligi, km/saat; T sm -smena waqtı, saat: T sm =7 saat.
Agregattın` hakıkıy is o`nimi onın` jumıstı orınlaw jag`daylarında anıqlanadı ha`m ol ko`plegen faktorlarg`a, birinshi na`wbette mexanizatordın` ustalıg`ına, jumıslardın` sho`lkemlestirilgenligine, agregattın` texnikalıq tayarlıg`ına ha`m basqalarına baylanıslı boladı. Sonın` ushın agregattın` hakıkıy is o`nimin anıqlawda onın` hakıkıy qamraw ken`liginin` teoriyalıq qamraw ken`ligine (β), hakıkıy tezliginin` teoriyalıq tezligine ( e) ha`m taza iske ketken waqtın smena waqtına qatnası ( t) menen anıqlanatug`ın paydalanıw koeffitsientlerinin` esapqa alg`an halda anıqlanadı.
/ , 1 , 0 1 , 0 × - × - × × = × × × = t e b Bul jerde: V T - agregattın` isshi qamraw ken`ligi, m: V T =β ×V T ; V T - agregattın` isshi tezligi, km/saat: V T = e×V T ; T T - agregattın` is waqtı, saat: T T = t×T cm ; β - agregattın` konstruktiv ken`liginen paydalanıw koeffitsienti; e - agregattın` teoriyalıq tezliginen paydalanıw koeffitsienti; t - smena waqtınan paydalanıw koeffitsienti.
qılıw usıns etiledi: tirkemeli pluglar ushın -1,10; aspalı pluglar ushın -1,03-1,07; tisli tırmalar ushın -0,98; diskli tırmalar ushın -0,96; jalplamay islew beriwshi kultivatorları ushın -0,98; barlıq tu`rdegi seyalkalar, qatar arasına islew beretug`ın kultivatorlar ushın - 1,0; jalplamay mineral ha`m jergilikli to`gin sepkishler ushın -0,96. e - koeffitsienti tiykarınan traktordın` tayg`anawına baylanıslı bolıp, onın` mug`darı do`n`gelkli traktorlar ushın 0,6...0,9; shınjırlı traktorlar ushın 0,85... 0,98 quraydı.
6 t - smena waqtınan paydalanıw koeffitsienti mug`darı 7-qosımshag`a tiykarlanıp alınadı. Esaplang`an ko`rsetkishlerinin` na`tiyjeleri 19.1-kestege kiritiledi ha`m alıng`an mag`lıwmatlar o`z- ara salıstırılıp juwmaq jazıladı. 19.1-keste Agregattın` bir smenadag`ı is o`niminin` ko`rsetkishleri Ko`rsetkishler mug`darı № Ko`rsetkishler ataması O`lshew birligi teoriyalıq haqıqıy 1. Qamraw ken`ligi m 2. Texnologiyalıq tezligi km/saat 3. Smena waqtı saat 4. Koeffitsient β - 5. Koeffitsient e - 6. Koeffitsient t - 7. Smenadag`ı is o`nimi ga /smena
orınlaw ta`rtibi boyınsha esap-sanaq kitaplar ha`m anıqlang`an mag`lıwmatlar 19.1-keste ko`rinisinde jazıladı ha`m de alıng`an na`tiyjelerge karap juwmaq beriledi.
7 4-a’meliy jumıs: Texnologiyalıq protsess ushın operatsion karta du’ziw Jumıstın` maqseti: Paxta terimin u`zliksiz ag`ım usılnida sho`lkemlestiriwde texnika qurallarına bolg`an talabın anıqlaw ta`rtibin u`yreniw. Kerekli a`sbap-quralları: Paxta teriw mashinaları, jer tegislegishler, burkegishler, transport quralları, remontlaw ha`m texnikalıq xızmet ko`rsetiw mashinaları. Paxtanı terip alınıwında ilger usıllarınan biri - bul paxta terimin u`zliksiz ag`ım usılında (terim- tasıw otryadların) sho`lkemlestiriw esaplandı. Otryad usılında onın` quramına kiretug`ın ha`r tu`rli agregatlardın` smena dawamında joqarı is ko`rsetkishlerine erisiwdi ta`miyinleydi. Bunda bir tonna paxta teriw ushın sarplanatug`ın miynet ha`m materiallıq qarjılar bir qansha qısqaradı. Ko`p jıllıq ta`jriybelerge tiykarınan ja`mi 1000 gektar paxta maydang`a iye bolg`an fermer xojalıqlarına xızmet ko`rsetetug`ın mashina traktor parkinde bir usınday otryad sho`lkemlestiriw maqsetke muwapıq esaplandı. Ha`r bir otryad quramı atızlardı mashina terimine tayarlaw, paxta teriw, paxta tasıw, texnikalıq xızmet ko`rsetiw ha`m ma`deniy-turmıslıq xızmet zvenolarınan ibarat bolıwı kerek. Bul zvenolar birgelikte atızdag`ı paxta zu`ra`a`tin qısqa mu`ddetlerde en` kem sarp-qa`rejetler menen ha`m sıpatlı terip alıwg`a xızmet qıladı.
Atızlardı mashina terimine tayarlaw zvenosı. Bul zvenonın` wazıypasına g`awasha defoliatsiyasın optimal mu`ddetlerde sıpatlı etip o`tkiziw, jol, oq qarıqlardı tegislew, bwrılıw orınların tayarlaw kiredi. Bunın` ushın OVX-600 bu`rkegishlleri ornatılg`an 5-6 su`rim traktorları, 4-5 greyderler - buldozerler ha`m jer tegislegishler kiredi. Paxta teriw zvenosı. 1000 gektar maydandag`ı paxtanı mashinalar menen terip alıw ushın ha`r biri 300...400 gektar maydandag`ı paxtanı jıynap-terip alıwg` arnalg`an 3 ta paxta teriw zvenosı sho`lkemlestiriledi. Olardın` wazıypası – zu`ra`a`tti ısraplamstan tez jıynap alıwdan ibarat. Barlıq otryatın` islew ritmi birinshi na`wbette paxta teriw zvenolarının` sıpatlı iskerligi ko`rsetkishine baylanıslı. Paxta teriw mashinalarınan u`nemli paydalanıw ushın ha`r bir mashinag`a bwrılıw jolının` eni 10...12 metr bolg`an ha`m paxta zu`ra`a`tligine qarap bir ku`nde terip u`lgeretug`ın 4-6 gektar paxta maydanı ajratıladı. Ha`r bir zvenog`a biriktirilgen maydandag`ı o`nimdi jıynap-terip alıw ushın talap etiletug`ın paxta teriw mashinalarının` sanı to`mendegishe anıqlanadı:
, 1 , 0 × × × × = × × × = t t h bul jepde: F-bir zvenog`a ma`wsim dawamında terip alıw ushın biriktirilgen paxta maydanı, ga; W PTM - paxta teriw mashinasının` saatlıq is o`nimi, ga/saat; W PTM =0,1 ×B M V M ;
CM -smena waqtı 10 saat; t - smena waqtınan paydalanıw koeffitsienti, t=0,60...0,70;
- mashinanın` qamraw ken`ligi,m; V m =1,8 m,
V M - mashinanın`g is tezligi, km/saat; V m
D IK -paxta terimindegi is ku`ni; D ИK = 20 ku`n. Paxta teriw mashinası sanının` anıqlang`an ko`rsetkishi en` u`lken pu`tin sang`a jaqınlatıladı. Mısalı, η
» 3 dana alınadı. Paxta tasıw zvenosı. Bul zvenonın` wazıypası paxtanı mashina bunkerlerinen tayarlaw punktine toqtawsız tasıp turıwdan ibarat. Paxta tasıw agregatı to`rt do`n`gelekli TTZ-80.10 ha`m 2PTS-793A03 markalı arnawlı tirkemelerden quralg`an. Ha`r bir traktorg`a 2-3 tirkeme biriktiriledi. Ha`r bir zvenodag`ı paxta teriw mashinaları menen terilgen paxtanı toqtawsız paxta tayarlaw punktlerine jetkizip beriw ushın za`ru`r bolatug`ın transport agregatının` sanı to`mendegi qatnastan tabıladı:
8 , ) 2 (
J or or TR JUK TR TR P PTM PTM PTM T S T K Q H T W - + × × × = × × × u h h bul jerde η Download 0.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|