2-bap. A’meliy jumis materiallari 1-a’meliy jumıs: Agregat quramin traktor tartiw ku’shinen paydalanıw koeffitsenti
PTM - atızda islep atırg`an paxta teriw mashinaları sanı, dana; W
Download 0.5 Mb. Pdf ko'rish
|
04 ТваКХМФТС Амелий кк-2019
- Bu sahifa navigatsiya:
- Ma`deniy-turmıslıq xızmet ko`rsetiw zvenosı.
- Jumıstı orınlaw ta`rtibi
- Paxtanı mashinada terip-tasıwshı otryadının` quramı Biriktirilgen texnikalar ataması, sanı (dana) Ajratılg`an paxta maydanı
- 5-a’meliy jumıs: Xójalıqtıń mashina-traktor agregatlari hám jańılg’ı sarpina bolg’an talaplardi anıqlaw Janarmay ha`m maylaw materiallarının` sarpı
- Smena waqtında quwat ha`m janarmay sarplaw esapları
- Janarmay sarplawdın` ko`rsetkishlerin esaplaw ha`m talqılaw.J
- Transport jumıslarında janarmay sarplaw.
- Tekseriw ushın sorawlar.
- 6-a’meliy jumıs: Traktorlar hám awıl xójalıq mashinalarinan nátiyjeli paydalanıwdı shólkemlestiriw Jumıstın` maqseti
- Mashina- traktor parkinin` ha`m mashinalar sistemasının` na`tiyjelilik ko`rsetkishleri
|
PTM - atızda islep atırg`an paxta teriw mashinaları sanı, dana; W PTM - paxta teriw mashinasının` saatlıq is o`nimi, ga/saat; T PTM - paxta teriw mashinasının` islew waqtı, saat; T ptm =T tr =T sm ×t;
N p
S OR - paxtanı tasıwdın` ortasha aralıg`ı, km; v OR - transport quralının` ortasha tezligi, km/saat (6-qosımsha); T O-T - paxtanı ju`klew ha`m tu`siriw ushın ketken waqıt, saat (6-qosımsha); Q TR -bir paxta tasıw tirkemesinin` ju`k ko`teriw ku`shi, tonna; Q TR =V H ×g; V K - bir paxta tasıw tirkemesinin` ko`lemi, m 3 : V K =12,7m 3
g - tıg`ızlanbag`an paxtanın` salıstırmalı salmag`ı, t/m 3 . g=0,2...0,3t/m 3 ; K ju`k - transport agregatındag`ı tirkemeler sanı, dana. Paxta tasıw agregatı sanının` anıqlang`an ko`rsetkishi pu`tin san menen belgilenedi. Mısalı, η
»3 dana alınadı. Texnik xızmet ko`rsetiwshi zvenosı. Otryad quramındag`ı ha`mme mashina ha`m agregatlardan joqarı o`nimli paydalanıw ko`pshilik jag`ınan olarg`a texnik xızmet ko`rsetetug`ın zvenonın` anıq ha`m sıpatlı islewine baylanıslı boladı. Zvenonın` tiykarg`ı wazıypası - mashinalarg`a smenalı texnik xızmet ko`rsetiwdi o`z waqtında ha`m joqarı sıpatlı etip orınlaw, smena dawamında ju`z bergen nasazlıqlardı saplastırıw, isten shıqqan detallardı atızdın` o`zinde remontlaw yamasa almastırıwdan ibarat. Zveno quramında usta-sazlawshı, shofyor, slesar, traktorshı, elektr kepserlewshi ha`m janılg`ı kuyıwshı bolıwı kerek. Zvenog`a ko`shpeli ustaxana, texnik xızmet ko`rsetiwshi mashinası, janılg`ı quyıw, kepserlew agregatı ha`m de shpindellerdi juwıwshı agregatları biriktiriledi.
olardı atızdag`ı jumıs ornına jetkerip beriw, jumıstan tısqarı waqtında mashina terimi qatnasshılarının` ma`deniy dem alıwın sho`lkemlestiriw, jan`a gazeta, jurnal, kitaplar alıp keliw kiredi.
1. Studentler toparlarg`a bo`linip, olarg`a zvenolarg`a biriktirilgen paxta maydanı_____ga, zu`ra`a`tligi _______t/ga, terilgen paxtanı tasıw aralıg`ı_______km, paxta teriw mashinasının` markası________, paxta tasıw tirkemesinin` markasına tiykarlanıp paxta teriw otryadları ha`m zvenolarının` quramı ha`m de olarg`a biriktirilgen texnikalar sanın anıqlaw tapsırması beriledi. 2. Berilgen tapsırmag`a tiykarlanıp jıyın-terim otryadlarındag`ı zvenolar ha`m olarg`a biriktiriletug`ın texnikalar sanı anıqlanadı. Anıqlang`an ko`rsetkishler 20.1-kestege kiritiledi ha`m juwmaq jazıladı. 20.1-keste
9 ga tn ga tn 1-zveno
1-zveno 1-zveno
Otryad boyınsha
Jumıs boyınsha esabatta: jumıstın` maqseti, kerekli a`sbaplar, berilgen tapsırmalar, jumıstı orınlaw ta`rtibi boyınsha anıqlang`an mag`lıwmatlarg`a tiykarlanıp 20.1-keste ko`rinisinde jazıladı ha`m de orınlang`an esaplawlar ha`m alıng`an mag`lıwmatlarg`a karap juwmaq beriledi.
1. Paxtanı mashinada terip alıwdı u`zliksiz ag`ım usılında sho`lkemlestiriwdin` a`hmiyetin aytın`? 2. Paxta teriw-tasıw otryadında qanday zvenolar bar? 3. Paxta teriw-tasıw otryadındag`ı texnikalar quramın ha`m sanın anıqlawda qaysı agregattın` isi tiykar etip alınadı? 4. Otryadtag`ı transport qurallarınn` sanı qaysı agregattın` is o`nimine baylanıslı anıqlanadı? 10 5-a’meliy jumıs: Xójalıqtıń mashina-traktor agregatlari hám jańılg’ı sarpina bolg’an talaplardi anıqlaw Janarmay ha`m maylaw materiallarının` sarpı. MTPP esaplawlarında janılg`ı sarplanıw kelesi jumıslarg`a bo`linedi; a) saatlıq (jumıs rejimi boyınsha) ) /
саат кг G Т - jumıs rejiminde ,
bos ju`riwde ,
toqtap turıwda ,
nominal rejimde ;
b) jukmıstın` dawam etiwi ha`m ha`r bir rejimde janılg`ının` saattag`ı sarplanıwı boyınsha anıqlanatug`ın, smenalıq ; 1 О Т Х Т Р Т Т Т G Т G Т G G О Х Р СМ + + = (2.5- kestege qaran`) v) salıstırmalı (jumıs rejimi boyınsha)- dvigatel quwatının` birliginde , 10 3 е Т е N G g = ) . / ( с Вт г ha`m tartıw quwatının` ) .
( ,
Вт кг N G g Т Т Т = birliginde; gektardag`ı ). / ( , га кг W G g СМ Т ГА СМ =
2.5-keste Energiya sarplawlar Smena waqtı elementleri tartıwdag`ı na`tiyjeli Janarmay sarplawlar Р Т Р Т Т Т N А Р =
е е Т N А Р =
Т Т G Р Х Т Х Т Т Т N А Х Х =
е е Т N А Х Х =
Т Т G Х 1
Т (islep turg`an dvigatelde) - 1 О е е Т N А О О = 1 О Т Т G О СМ Т Х Р СМ Т Т Т А А А + = + =
СМ е е А А О Х е е А А + + + =
Т Т Т G G Р СМ 1
Т Х Т Т G Т G О Х + + Janarmay sarplawdın` ko`rsetkishlerin esaplaw ha`m talqılaw.Janılg`ının` salıstırmalı sarplanıwları е g ha`m Т g , tek g`ana traktorlardın` (dvigatellerdin`) konstruktsiyasına baylanıslı bolıp qoymastan al onın`, quwatlıqtı paydalanıw 2.9 - su`wret. Dvigatel ju`kleniwine ( x Ne ) baylanıslı salıstırma janar may ( g e ) sarpının` o`zgeriw xarakteri. Gektardag`ı janılg`ı sarplawdı ГА g kelesi ta`rtipte, salıstırma sarıplaw arqalı keltirip shıg`amız 11 . 1 / 1 1 ÷ ÷ ø ö ç ç è æ + + = + + = = Р Т О Т Х Т Т Т а а Р Т О Т Х Т Р Т СМ Т ГА Т G Т G Т G N С G k k Т N С Т G Т G Т G W G g Р О Х Р О Х Р СМ w w Т Т Т g N G Р = ekenin esapqa alıp ha`m analogi ( nusqası) boyınsha, ulıwma janılg`ı sarplawdın` ishinde, bos ju`riwdegi ha`m toqtap turıwdag`ı janılg`ı sarplawlardın` bo`legin (salıstırma normasın) energiya sarplawları menen belgilep ), /(
1 Р Т О Т Х Т Т Т G Т G Т G Р О Х + = s to`mendegi an`latpanı alamız ), 1
1 Т а ГА g k С g s w + = - yamasa е g ma`nisin esapqa alıp ). 1 ( 10 3 Т ТР е а ГА C g k g s h w + = га 1 islew berilgen maydang`a ortasha tuwra keletug`ın, haqıyqıy janılg`ı sarplaw ОР ГА g , esapalawdag`ılarg`a salıstırg`anda saqlaw, tasıw, zapravkalaw h.t.b. waqtında zaya bolıwlarg`a baylanıslı bir qansha ko`p bolıwı mu`mkin. Egerde bul zaya bolıwlardı janılg`ı sarplanıwdın` artıp ketiwi koeffitsienti Т l menen esapqa alsaq, onda .
l × = Egerde, jumısshı ha`reket waqtında janılg`ının` sarıplanıwın tiykarg`ı, al bos ju`riwde ha`m toqtap turıwdag`ını qosımsha dep belgilesek, onda gektardag`ı tiykarg`ı janılg`ı sarplaw kelesi an`latpa menen anıqlanadı; . 10
1 ТР е а Т а ГА C g k g k C g О h w w = = - Transport jumıslarında janarmay sarplaw. Bir-birlik jumıs ko`lemi orınlang`anda sarplanatug`ın janılg`ı tonnada (t) Н Т g ha`m tonna- kilometr (t.km)
. o`lsheminde bolsa, onda onın` mug`darın smenag`a yamasa reyske belgilengen norma esabında esaplaydı. Avtomobillerge sarplanatug`ın janılg`ı kelesi jumıslarg`a sarıplanıwlardan turadı; ju`rgen jolına
(100 km ju`rgen jolg`a janılg`ı sarplanıw norması litrde beriledi); transport jumıslarına
. (100 t.km ge, norma litrde beriledi); ju`k penen ha`r bir ju`riske Н езд g (ju`klep- tu`siriw ha`m kirip-shıg`ıwdag`ı toqtaw waqtında sarplawlar) ha`m qısta joldın` jaman waqıtlarında jumıs islewlerge, avtopri-tseplerde tasıwda ha`m basqada jumıslarg`a Н доп g . Solay etip, avtomobillerdin` smenadag`ı (normativ) janılg`ı sarplawı, haqıyqıy ju`rgen jolı ha`m tasıg`an ju`gi boyınsha kelesi tu`rde anıqlanadı. 10 å + + + = . . 100 / 100 / Н Н Н Н СМ доп рейс езд КМ Т УЛЫУ КМ Т g n g g L g G Bortlı avtomobiller ha`m avtopoezdlar ushın aralıq 5 km den artıq bolsa, 0 =
g dep, al
uzaq aralıq ushın л g Н езд 3 , 0 = dep qabıl etiledi. Traktorlı transport u`skeneleri ushın smenadag`ı janılg`ı sarplaw: saatlıq janılg`ı sarplaw norması boyınsha ha`m jumıs rejiminin` dawam etiwi boyınsha: jumısshı ju`ris ) ,
Р Т Т G Р , bos
ju`ris ) , ( Х Т Т G Х ha`m toqtap turıw rejimleri 1 ,
О Т Т G О ushın anıqlanadı. 10 Зангиев А.А, ЛышкоГ.П, Скороходов С.А. Производственная эксплуатация машинно- тракторного парка. Учеб.пособие. М.: Колос.1996. 12 Maylaw materialı dizel dvigateli ushın janarmay sarpının` 4...6 %. quraydı. Tekseriw ushın sorawlar. 1. Tolıq quwat sarplaw janarmaydı janıwının` salıstırmalı ıssılıg`ı boyınsha qanday anıqlanadı. 2. 100 km ju`rgen jolg`a janılg`ı sarplanıw norması nede beriledi? 13 6-a’meliy jumıs: Traktorlar hám awıl xójalıq mashinalarinan nátiyjeli paydalanıwdı shólkemlestiriw Jumıstın` maqseti: Mashina-traktor parkinen paydalanıw ko`rsetkishlerin esaplaw boyınsha bilim ha’m ko`nikpeler beriw ha’m usi tiykarda esap – kitaplardi jurgiziw ta’tibin u’yreniw. Jumıstı orınlaw ta`rtibi: Barlıq ko`rsetkishler ushın, ha`m birinshi gezekte na`tityje ko`rsetkishler ushın, anaw yamasa mınaw, shamanın` paydalanıw qa`ddinin` ko`rsetkishi dep atalatug`ın shamasın U
, i-shi ko`rsetkishtin` haqıyqıy jetilisken ma`nisinin` i П , jobalastırılg`an ko`rsetkishtin` Нi П sa`ykes keliwshi ma`nisi-ne qatnası menen anıqlaw kerek. ;
i i П П У = MTP paydalanıwdın` na`tiyjelerin ulıwma bahalaw, ha`r bir ko`rsetkishtin` ( å = 1
i З ) o`z
aldına salıstırmalı tu`rde belgili orında turatug`ınlıg`ın i З esapqa alıwı sha`rt. Jumıs sapasının` 0
ulıwmalastırılg`an ko`rsetkishi ha`m normativ (jobalastırılg`an) ko`rsetkishtin`
0 jetiskenlik qa`ddi К У to`mendegishe ko`riniske iye: ; 0 å × = i ш У З К ; 0 0 Н К К К У = Bunnan kelip shıqqan halda, sarplanıw mug`darın (mısalg`a, islep shıg`arıw birligine janılg`ı sarplawdı) qaytımlı (paydalı) shama, yag`nıy bir-birlik ko`lemde janılg`ı sarplag`andag`ı islep shıg`arıwdın` ko`lemi retinde qaraw kerek. Aqshalay sarplaw qa`ddin
/ = esapqa alıw menen birge MTP nı paydalanıwdın` na`tiyjesin kompleks bahalaw to`mendegishe a`melge asırıladı: . 0
ОЦ К К К = Egerde ulıwma bahalawda ko`rsetkishlerdin` salmaqlı orında turatug`ınlıg`ın esapqa alıw talap etilmegen jag`dayda olardı birdey dep qabıl etedi, bunday jag`day ushın ulıwmalastırılg`an ko`rsetkish to`mendegishe anıqlanadı n i n У П К . 1 0 × = MTP nın` tiykarg`ı juwmaqlawshı ko`rsetkishi bul, jetilistirilgen zu`ra`a`tlilik ha`m bil birlik o`nimnin` o`zine tu`ser bahası bolıp tabıladı Mashina-traktor parkinin` ha`m mashinalar sistemasının` na`tiyjelilik ko`rsetkishleri: MTPnı jetilistiriwde sarıplang`an kapital toplawdın` effektivligi ha`m qaplaw mu`ddeti; fond qaytımı; kapital toplawdın` rentabellik koeffitsienti ha`m jıllıq ekonomikalıq na`tiyjelilik (salıstırma ha`m ulıwma shıg`ınlar boyınsha). 19 Mashinalar sistemasının` na`tiyjeliligin anıqlawda kelesi punktlar esaplanıladı; a) alıng`an o`nimnin` birligine sarplang`an miynet; b) sarplawlardı o`tew; v) sarplawdın` birliginen alınatug`ın o`nim
Paydalanıwdag`ı barlıq mashinalardın` metal sıyımlılıg`ın azaytıw, mashinalar sistemasının` na`tiyjeliginin` a`hmiyetli ko`rsetkishi bolıp, tabıladı. Zonalıq mashinalar sistemasın, sistema payda etiwshi faktoralr ha`m ha`r bir zona ushın islep shıg`ılatug`ın agrotexnikalıq talaplardan kelip shıqqan halda bahalaydı. 19 Б.Н.Четыркин, З.И.Воцкий, Н.Г.Поликутин и др.Сельскохозяйственные машины и основы эксплутации машинного-тракторного парка.Москва ВО «Агропромиздат» 1989. 14 Bahalaw ko`rsetkishleri retinde agrotexnikalıq na`tiyjelilik yamasa mashinalar sistemasınıq agrotexnikalıq talaplarg`a
ekonomikalıq na`tiyjelikke Э У jetisiw qa`ddi. Ko`rsetilgen ko`rsetkishlerdin` salıstırmalı a`hmiyetliliginde i З , juwmaqlastırılg`an ko`rsetkish to`mendegishe anıqlanadı . 0
Э Т Т а а У З У З У З К + + = Egerde barlıq u`sh ko`rsetkishtin` a`hmiyetliligin birdey qabıl etsek, ol jag`dayda . 3
Э Т а У У У К × = Download 0.5 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|