2-боб. Ер ишлари технологияси ва механизациялаш § 10. Грунтларнинг ќурилиш ћоссалари


Скрепернинг ишини сургич билан ташкил ќилиш


Download 3.39 Mb.
Pdf ko'rish
bet50/98
Sana18.11.2023
Hajmi3.39 Mb.
#1784689
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   98
Bog'liq
2.боб 10-26пр

Скрепернинг ишини сургич билан ташкил ќилиш. Чўмичнинг грунтга 
тўлишини таъминлаш учун ажралувчи буфер мосламаси-шчитлар билан 
жићозланган трактор-сургичлар (толкачлар) ќўлланилади (18.3.2-жадвал). 
Трактор-сургич скреперга орќа томондан суриш учун ёрдам беришда 
шчитлари билан скрепернинг буферига тиралади ва чўмич грунтга 
ботирилган ћолатда токи чўмич тўлгунча скреперни суриб ёрдам беради.
18.3.1-жадвал 
Сургич билан ишлаганда чўмични тўлдириш йўли узунлиги, м. 
Чўмични тўлдириш 
Чўмич сиѓими, м
3
6…7 
8…10 
15 
Геометрик сиѓими доирасида 
«Шапка» ћосил ќилиб 
9…13,5 
11,5…16 
10…12,5 
11…16 
15 
18 
Чўмични «шапка» ћосил ќилиб тўлдириш спрепер юќоридан пастга ќараб 
харакатланганда ва сургич билан ишлаганда яхши бажарилади.
Битта сургич 4-6 скреперга хизмат ќилиши мумкин. Баъзан сургич 
сифатида скрепер билан бирга ишлаётган бульдозерлардан фойдаланиш 
мумкин: бульдозернинг отвали шикастланмаслиги учун у ћимоя мосламаси 
билан жићозланади. 
18.3.2-жадвал 
Битта сургичга тўѓри келадиган скреперлар сони 
Ташиш масофаси, м 
Чўмич сиѓими, м
3

10 
15 
100 





143 
300 
500 
1000 
2000 
3000 

4…5 






11 
16 





Чўмични бўшатиш. Бўшатишни бошлашдан олдин трактор транспорт 
тезлигидан биринчи ёки иккинчи узатмага ўтказилади. Грунт фаќат йўлнинг 
тўѓри ќисмида бўшатилиши лозим. 
Боѓланган грунтларни юпќа ќатлам кўринишида тўкиш ярамайди. 
Тўкилган грунтлар устидан чўмич бемалол ўтиши учун у одатдагидан 
юќорироќ кўтарилади. Чўмич етарли даражада кўтарилмаса, грунт зичланади 
ва бу массани тўкиш ќийин бўлади. Агар грунт тўкилгандан кейин 
зичланадиган бўлса, у зичлагич имкониятига ќараб, лойићада кўрсатилган 
ќалинликда,текис ќилиб ётќизилиб чиќилади. Грунт сифатли тўкма ћосил 
ќилиш учун тўкилаётган бўлса, тўкманинг белгиланган шакли ва энини 
таъминлаш учун грунтларни маълум тартибда тўкиш керак. Грунтни бундай 
тўкиш унинг яхши зичланишини таъминлайди ва агрегатни кейинги 
рейсларда шатаксирашидан ќўрќмасдан бу жойдан катта тезликларда олиб 
ўтиш имконини беради. 
Нам ва юмшоќ грунтларни ћаддан ташќари тез тўкиш керак эмас, чунки 
бунда чўмич олдида грунт тўпланиб ќолади. Бу грунтларни тўкишда 
чўмичнингг ќўзѓалувчан деворини ваќт-ваќти билан олдинга (300 мм га) ва 
орќага (150 мм га) суриб туриш керак; бу ёпишиб ќолган грунтни жойидан 
ќўзѓалиб, аста тўкилишига имкон беради.
Тўкилувчи ќум мумкин ќадар ќатлам-ќатлам ќилиб тўкилгани яхши. Бу 
унинг яхши зичланишини таъминлайди ва машинанинг тўкилган грунт 
устидан ўтишини енгиллаштиради. 
Скрепер ћаракатланганда чиќиш тушиш жойлари нишабликлари чегара 
ќийматалари ќуйидагиларни ташкил ќилади: чиќиш жойлариники- 0,12-0,15; 


144 
тушиш жойларники 0,25-0,3; грунт ташиш йўллари кўндаланг нишаблиги 
0,08-0,12. 
Келтирилган 
нишабликларнинг 
кичик 
ќийматлари 
автоскреперларга таллуќли. 
Чиќиш ва тушиш жойлари ќазилма ћамда тўкма ќияликлари билан 
тўѓри бурчак остида ёки ќияликлар бўйлаб туташиши мумкин (18.3.3-расм). 
Агарда туташиш тўкма ёки ќазилма ќиялиги бўйлаб амалга оширилса, энг 
кам ћажмда ќўшимча ишлар бажарилади. Бўйлама иншоотлар (канал, дамба, 
йўллар) ќурилишида чиќиш ва тушиш жойлари скрепернинг чўмични 
тўлдириш йўлига каррали масофаларда ћосил ќилинади.
18.3.3-расм. Ќазилмалар ва тўкмалар ћосил ќилишда скреперлар 
ћаракат схемалари: 


145 
а-чиќишва тушиш жойлари турлари; б-ќазилмадан грунт ќазиб олиш; в-
яримќазилма яримтўкма участкадан грунт ќазиб олиш; 1-грунтни ќирќиб олиш; 2-грунтни 
тўкиш. 
Скреперларнинг ћаракат схемаларини танлашнинг асосий кўрсатгичи 
бўлиб грунтни ташиш ўртача масофаси хизмат ќилади (масофа ќанча ќисќа 
бўлса, схема шунчалик яхши). Грунтни ташиш ўртача масофаси ќилиб, 
скрепер билан бир ишчи цикли давомида босиб ўтиладиган йўлнинг ярмиси 
олинади.

Download 3.39 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   46   47   48   49   50   51   52   53   ...   98




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling