2-bob. Pul mablag ‘law va valuta operatsiyalari hisobi

2.3. Kassadagi naqd pullarni inventarizatsiya qilish va 
natijalarini rasm iylashtirish tartibi
Kassa inventarizatsiyasi bir oyda bir marta o‘tkazilib, unda 
haqiqatda b o ig an pul m ablagiari sanaladi. Hech qanday hujjat- 
lar yoki tilxatlar naqd pul qoldigiga kiritilmaydi. Hisoblab chiq- 
ish, albatta, kassir hozirligida amalga oshiriladi. Kassirning kas- 
sada mazkur korxonaga tegishli boim ag an pul m ablagiari va 
boshqa boyliklarning borligi to ‘g ‘risida bayonotlari e ’tiborga 
olinmaydi. Inventarizatsiyalash paytida nafaqat seyfdagi, balki 
umuman butun kassa xonasidagi qimmatliklaming hisobi yuritili-

---

shi sababli, ushbu joyda o ‘zining shaxsiy pullarini saqlashga rux- 
sat etilmaydi.
Kassa daftaridagi yozuvlaming hujjatlar bilan asoslanganligi 
ham tekshiriladi. Ular to ‘g ‘ri rasmiylashtirilgan kirim va chiqim 
kassa orderlari bilan tasdiqlanishi kerak. Kassa daftarini elektron 
(dasturiy) uslubda yuritiladigan tashkilotlarda hujjatlarga ishlov 
berish tizimining to‘g ‘ri yuritilishi tekshiriladi.
Kassa inventarizatsiyasini o‘tkazish muddatlari kompaniya- 
ning xususiyatidan kelib chiqqan holda mustaqil belginaladi1.
Tekshirishni amalga oshirish jarayonida buxgalter quyidagi 
tartibga rioya etishi kerak:
• kassani tekshirish kassir ishtirokida amalga oshiriladi;
• kassani tekshirish paytida barcha kassa jarayonlari to‘xtatiladi. 
Agar xo‘jalik yurituvchi subyektda bir nechta kassa mavjud bo‘lsa, 
o ‘tkazish holida buxgalter barcha kassalarni muhrlaydi. Kassa 
kaliti kassirda, muhr esa bosh buxgalterda qoladi;
• kassadagi naqd pullar va qimmatbaho qog‘ozlar kassir va 
bosh buxgalter ishtirokida birma-bir sanab chiqiladi. Pullar qanday 
holda bo‘lishidan qat’i nazar, to‘liq sanab chiqilishi lozim. Bank 
o‘ramidagi pullar ham o ‘ramidan olib, sanaladi. Sanash tugagach, 
dalolatnoma tuziladi. Dalolatnomada kassadagi pullar belgilari 
bo‘yicha alohida ko‘rsatiladi va ulaming to ‘liq summasi yoziladi. 
Dalolatnomaga taftish hay’ati, bosh buxgalter va kassir imzo che- 
kadi. Kassa xarajat orderi bilan rasmiylashtirilmagan turli xildagi 
tilxatlar, vedomostlar va schyotlar tekshirish jarayonida hisobga 
olinmaydi;
• kassadagi sanalgan pullaming va qimmatbaho qog‘ozlaming 
hammasi shu xo‘jalik yurituvchi subyektga tegishli hisoblanadi, 
chunki boshqa xo‘jalik yurituvchi subyektlar va shaxslaming pul- 
lari hamda qimmatbaho qog‘ozlarini xo‘jalik yurituvchi subyekt 
kassasida saqlash taqiqlanadi;
• kassadagi kamomad yoki ortiqcha pul mablag4 lari to‘g‘risidagi 
ma’lumotni auditor dalolatnomada yoritadi, pul mablag‘larining